Modern hava taşıtları

Gaz türbinli motorların geliştirilmesiyle birlikte, İkinci Dünya Savaşı sonlarına doğru, hava taşıtları dizaynında devrim sayılabilecek ilerlemeler oldu. Hemen ilk bakışta eski modellerin soyundan geldiği anlaşılan hafif uçaklar, türbinli motorların takılmasıyla önemli değişikliklere uğradı. Bu arada daha gelişmiş büyük uçaklar; ağır yük uçakları, tüm askeri uçaklar ve helikopterler, yolcu uçakları büyük ölçüde değiştiler. Tabii ki kanatların temel ilkeleri, kontrol, kaldırma/çekme oranı ve yapısal dizayn yine aynı kaldı. Karışık vo çok gelişmiş seyir kontrol ve kılavuz sistemlerinin geliştirilmesi, bugün bu sistemlerin uçağın tüm maliyetinin yarısından fazlasına mal-olacak düzeye ulaşmıştır.

Öncüler

Bu ilginç denklem zengin iş adamları ve şirketler tarafından satın alınan uçaklar için bile ge-çerlidir. 1930’larda Percival Gull ve Percival Vega Gull adı verilen uçaklar uzun mesafelerde birkaç dünya rekoru kırarak, özel uçak sahibi olmak istiyenler için en beğenilen ve güvenilir modeller olduklarını kanıtladılar. Tümüyle tahtadan imal edilen bu uçaklaı alçak tek kanatlı olup hava soğut
malı 130-200 beygir gücünde bir motorla çalışıyor, kapalı bir kabine yerleştirilen rahat koltuklar iki yada üç insanı rahatça alıyordu Gene de bunları günümüzün otomatik kumandalı modern uçakları ile karşılaştırmak olanaksızdır. Yoğun rekabet, örneğin Beechrcraft Süper King Air 200 gibi modern uçakların sürekli geliştirilip, üstün nitelikte ve güvenilir araçlar haline getirilmesini gerektirmektedir.

Beechcraft modellerde tahta yerine yıpranma oranı düşük (40 yıl önce hiç hesaba katılmayan bir etken) hafif bir alaşımdan imal edilmiş plakalar kullanılmaktadır. Bu uçaklar sekiz yolcu alabilecek kapasitede olup 1935 yılında kullanılan yolcu uçaklarının birkaçı kadar büyüklüktedir. Maksimum havalanma yükü Percival Gull’un dört katı, 5.670 kg düzeyindedir. İki tane 850 BG turboprop motoru ise dokuz katı daha güçlüdür. King Air 200, 1130 km mesafeye saatte 225 km hızla ve 4480 m yüksekten uçmak yerine, 9850 m yükseklikte ve saatte 510 km yaparak 3300 km uzaklığa uçabilir. Yine de en büyük ayrılık, imalatı ve çalışmasının karmaşıklığıdır: uçağın havalanabil-mesiyle ilgili pompalar, süpaplar, radyolar ve çeşitli kontrol aygıtları Gull’da 33 tane idi. Modern uçak
larda bu sayı 4408 düzeyine ulaşmıştır.

Comet 1 Sahnede

İngiliz yapısı Comet 1, 1952 yılında hizmete sokulduğunda, diğeı havayolları şirketleri zamansız gördükleri bu modeli benimsemediler ve bir süre daha piston motorlu uçakları satın almağa devam ettiler. Oysa yeni jet uçağının tek özelliği yüksek hızı değil, fakat aynı zamanda sağladığı büyük rahatlık ve sarsıntısız yolculuk olanaklarıydı. Gene de bu ilk jet uçakları yerden izliyenler üzerinde fazla olumlu bir izlenim bırakmıyorlardı. Bunun da en önemli nedeni fazla gürültülü oluşları, aşırı yakıt tüketmeleri ve gökyüzünü duman bulutlarıyla lekelemeleri idi.

İlk İngiliz jet motorunu geliştiren Frank Whittle’den beri (1907- ) bu sorunlara tatmin edici çözümler getirilememiştir. Turbojet ve turboprop motorları arasındaki gelişim çizgisinin tam orta yerinde bulunan turbofan motorları, bir turbojet motorundan çok daha az gürültü ve daha az yakıt tüketimiyle aynı hızı sağlıyabilmektedir. Geniş çaplı olan turbofan motoru, 1960 ların ortalarında, Amerikan hava kuvvetleri için yeni bir nakliye uça
‘aâ deposu ‘Amortisör Kanat vakit deoosu İki 130 BG’lik Gvpsv Majör motor Tahta mertekler
.Antenler
Arka bagaı bolumu
Yakıt aeposu
. Kanat desteği Egzos

Motor kompresorune hava girişi
ön tekerlek .Ön baqai bolumu
Cilt tekerlekli mış takımı
1 De Havilland Drogon-Flv
Yolcu kabini için hava girişleri
Ana kumanda kolu
İniş torı

Dümen kumanda kolları
2 GAF Nomad
□ umen denge çıkıntısı Kontrplak dümen
pPntrplak monokok gövde Tahla kirişler Bagaı bolumu
1) Hafif uçakların

imalinde daima büy önem taşıyan etken düşük sermaye mal yetidir. Bu etken ye teknolojilerin uyguk masını engeller İlk kez 1936 yılında satılan ve tümü tahtadan imal edilen De Havilland Dragon-F jçinde beş yolcuyla m mesafeye saatte 200 km hız yaparak gidebili du. Bu ucak günüm zün dört kapılı bir a otomobilinden daha ucuza mal edilebiliyordu Bugünün haf uçakları sadece ayr ularda farklılık göst rir. örneğin motor s lındirlerinm yerleşti! meşinde olduğu gib 1990 yılına kadar ol dönemde, hafif ucal ların en küçük mod» lerine bile türbinli motorların takılabilt ceği tahmin edilme! tedir.
2) Geliştirilen son t

nolojiler hafif ucakl ların en büyük tiple rinde bile önemli de ğişikliklere yolaçmu Bu teknolojiler özel ucak sahiplerine ağ geldiğinden, değişik lere uğrayan hafif u ları daha cok profeî nel pilot istihdam e büyük şirketler kullanmaktadır. Avustralya yapısı GAF N< boprop motoruyla d natılmıştır ve 13 yo cuyu büyük bir rahc lık içinde uzak mesı lere taşıyabilir. Bu uçaklar tam yüklü f de saatte 325 km hı yapabilir ve 930 km uzunluğunda menzil vardır