Nefse Düşman Olan Haller 

(Âraz)

Vücut nefse ârız olan şu gibi haller dolayısıyle
değişip durur: Öfke, neşe, keder, sıkıntı ve hacalet.
öfke (Gazap) vücudu ısıtır ve kurutur. Peygamberimiz
S.A.V. öfkelenmeyi men etmiştir. Buhari’nin
rivayetine göre:
«Bir adam Peygamber S.A.V.’e (Bana bir tavsiyede
bulun) demiş, Peygamberimiz de: Kızma, demiştir.»
Hadisin mânâsı, öfkelenecek iş yapma demektir.
Buna da şu hadis şahittir:
«Siz kime pehlivan dersiniz? Biz de başkalarım
yenen kimseye deriz dedik. Peygamberimiz: Öyle değil,
asıl pehlivan öfkesini yenendir, buyurdu.»
Eğer bir kimse kötü huylu ise, nefsini terbiye ederek
öfkelenmemeli ve öfkesini başkasından almamalıdır.
îşte:
«Öfkelerini yutkunurlar.» (Al-i îmran: 134) âyetinin
mânâsı budur. Cenab-ı Allah C.C. bu âyetle takva
sahibi kullarının da öfkelenebileceklerini, ancak, öfkelerine
kapılmıyacaklarmı vurgulamıştır. Peygamberimiz
S.A.V. de bazen öfkelenirlerdi ve bu yüzünden de
belli olurdu. Bir hadisinde şöyle demişlerdir:
«Öfke şeytandandır. Şeytan ise ateşten yaratılmıştır.
Ateşi de su söndürür. Binaenaleyh, biriniz öfkelendiği
zaman abdest alsın.» Ebu Davud. Tirmizinin rivayetinde
de şöyle deniyor:
«Şunu iyice bilin ki öfke insanoğlunun kalbinde
yanan bir ateştir. Baksanıza, öfkelenince gözleri nasıl

Öfke İle Kalkan Zararla Oturur 

kızarır, boyun damarları nasıl şişer.»
Bir rivayette de şöyle deniyor:
«Ben bir kelâm biliyorum ki, öfkelenen biri onu
söylese öfkesi geçer: O da: Eûzü billahi mineş şeytanirracim’dir.»
— Müslim.
Neşeye gelince: Neş’e, nefse kuvvet ve hararet
verir. Dozu kaçırılırsa insanı öldürebilir de. Aşın sevinçlerinden
ölenlerin sayısı az değildir. Cenab-ı Allah
C.C.:
«Şımarma, Allah, şımaranlan sevmez.» (Kasas: 76)
âyetiyle şımarmayı haram kılmıştır.
Ama, imandan gelen bir ferahlık iyidir, müştehaptır.
Çünkü, Cenab-ı Allah C.C. şöyle buyurmaktadır:
«Allah’ın verdiklerine sevinirler.» — Al-i îmran:
170 «De ki: Allah’ın lütfiyle, rahmetiyle, evet ancak
onunla ferahlansınlar.» — Yunus : 58.
Gam ve keder ise, insana dünyayı zindan eder.
Peygamberimiz S.A.V., gam ve kederden Allah’a C.C.
sığınırlardı. Bir rivayette de şöyle denmiştir:
«Hep gam çekenin başı dertten kurtulmaz» — Ebu
Nuaym.
Arapçada bir şeyin ileride olması veya elden kaçması
endişesiyle duyulan sıkıntıya «Hamm»; olmuş bir
şeye veya elden kaçırılan bir iyiliğe karşı üzülmeye de
«gamm» denir.
Peygamber S.A.V., her namazdan sonra, keder ve
hüzünden Allah’a C.C. sığınırlardı.
Ibn-i Abbas hazretleri şöyle bir hadis rivayet ediyorlar: