Nysa

Nysa, bugün s u l t a n h î s a r . Batı Anadolu’
da, Karia bölgesinde antik kent. Aydın-
Denizli karayolu üzerinde, Aydın il merkezinin
30 km doğusundadır.
Aslında eskiçağda değişik ülkelerde Nysa
adında 10 kadar kent vardı. Karia bölgesinde,
Messogis Dağlarının (bugün Aydın
Dağları) güney eteklerindeki Nysa, İO 3.
yüzyılda Yunanistan’dan gelen Spartalı göçmenler
tarafından Athymbra ya da
Athymbros adıyla kurulmuştu. İÖ 200’lerde
Selevkoslarca yeniden inşa ettirildiği ve bu
sülaleden bir kadının adından ötürü Nysa
diye anıldığı sanılmaktadır.
Nysa’nın tarihi konusunda fazla bilgi yoktur.
Eğitim alanında ileri bir düzeyde bulunduğu,
yetiştirdiği hatip ve filozoflarla
ünlü olduğu bilinir. Roma’da Pompeius’un
çocuklarına ders veren Aristodemos da
Nysalıydı.
Kent derin bir sel yatağıyla iki bölüme
ayrılmıştır. Eskiçağda bu derin yatak üzerinde
bir köprü vardı. Bugün Sultanhisar’
dan Nysa’ya gelindiğinde karşılaşılan ilk
yapı kalıntısı Geç Roma Döneminde yapılmış
bir gymnasion dur. Onun kuzeyindebüyük bir Bizans yapısının kalıntısı vardır.
Daha kuzeye ilerlendiğinde, iki ya da üç
katlı olduğu sanılan kütüphaneye ulaşılır. İS
2. yüzyıla ait olan bu yapıda, okuma
odasının yanında yer alan kitap raflarım
nemden korumak için, rafların bir dehlizle
dış duvarlardan ayrıldığı anlaşılmaktadır.
Tiyatro kütüphanenin kuzeydoğusundadır,
oturma sıraları bir yamaca yaslanmıştır.
Helenistik Dönemde yapıfmış, Roma Döneminde
onarılmış olan yapının 23 oturma
sırası vardır. Üstünde kentin yer aldığı
kayalık platoyu derin vadiler halinde bölen
sel yataklarından birinin üstünde, tonozlar
ve kanallar yapılarak inşa edilmiş Roma
stadion’u yer alır. Çok uzakta olmayan
Aphrodisias kentindekine benzeyen bu Stadion
sellerin zarar vermesi nedeniyle günümüzde
iyi durumda değildir. Sel yatağının
doğusundaki platoda Nysa’nın en iyi korunmuş
yapısı olan odeion ya da bouleterion
bulunmaktadır. İS 2. yüzyılın ikinci yarısında
inşa edilmiş olan bu yapının doğusunda
agora yer alır. Agora ile stadion arasında,
hamam olarak nitelenen bir yapı görülür.
Kenti Bizans Döneminde yapılmış bir sur
çevreler. Batıdaki nekropolde bulunan mezarlar
iki katlı, tonozlu ve sürekli bir cephe
oluşturacak biçimde yapılmıştır. Mezar
odalarının çoğunda lahitler vardır.
Kentin tiyatrosunda Kültür ve Turizm
Bakanlığı Eski Eserler ve Müzeler Genel
Müdürlüğü tarafından temizleme çalışmaları
yapılmıştır.