Öğüt vermek (nasihat)

Peygamberimiz, haram ve yasak olmamakla beraber uygun ve yerinde bulmadığı bir davranış veya teşebbüse muttali olduğu zaman ilgililere öğüt vermek, doğru ve uygun olanı söylemek suretiyle nasihat etmiştir; bu da kesin ve bağlayıcı olmayan davranışları çerçevesine girmektedir. Bu cümleden olarak Beşîr b. Sa’d isimli sahâbî, oğlu Nu’mân’a bir hizmetçi hediye etmiş, diğer oğullarına böyle bir bağışta bulunmamıştı. Karısının isteği üzerine bu bağış olayına Hz. Peygamberi şahit tutmak istedi, Peygamberimiz Beşîr’e «bütün çocuklarına bu şekilde bağışta bulundun mu» diye sordu, «hayır» cevabını a- lınca «beni haksız bir davranışa şahit kılma» dedi; bir başka rivayette «bütün çocuklarının sana eşit derecede itâatli ve bağlı olmalarını ister misin» diye sordu, «evet» cevabını alınca da «öyleyse olmaz» dedi. (Buhârî, Hibe, 12; Müslim, Hibât, 9, 10, 17). İmam Ebû-Hanîfe, Mâlik ve Şâfi’î bu hadîste geçen yasaklamayı, kesin ve bağlayıcı bir yasaklama olarak değil, aile düzenini ve akrabalık bağlarını korumak için yapılmış bir nasihat olarak anlamışlar ve «kişinin, çocuklarından birine mal bağışlamasının caiz olduğunu» söylemişlerdir. Mezkûr müctehidlerbu yorumu yaparken Rasülullah’ın bu konuda bağlayıcı bir yasaklamasının yaygın olarak bilinmediğini ve bir rivayette «başkasını şahit tut* dediğini gözönüne almışlardır. Buna karşı Ah- med, Dâvûd, Süfyân gibi müctehidler hadiste geçen yasaklamayı bağlayıcı ve kesin olarak almışlardır. Aynı çerçevede bir başka örnek Fâtıma b. Kays ile ilgilidir. Bu hanımı kocası boşa- mıştı, iddeti dolunca Peygamber Efendimize gelerek kendisini, hem Muâviye’nin, hem de Ebû-Cehm’in istediklerini söyledi. Rasûl-i Ekrem şöyle buyurdu: «Ebû-Cehm eli değnekli bir adamdır. Muâviye b. Ebî-Süfyân ise çok fakirdir; sen Üsâme b. Zeyd ile evlen!» Fâtıma önce Üsâme’yi istememiş, fakat Rasûlullah’- ın ısrarı üzerine onunla evlenmiş ve mutlu olmuştur (Müslim, Talâk, 36). Bu hadîs bir öğüt ve tavsiye olarak anlaşılmıştır; çünkü islâmda bir kadının gerek fakir ve gerekse sert kimselerle evlenmesi yasak değildir