Osmanlı’nın Külhanbeyleri

Genellikle öksüz kalmış veya evden kovulan çocukların oluşturduğu bir sınıftır külhanbeyleri. Başlarını sokacak yerleri olmadığı için merhametli hamam sahipleri bu çocuklara sahip çıkar, kış günleri hamamların külhan mahalline (hamam suyunu ısıtan ocak) kabul ederek kışı geçirmelerine izin verirler, çocuklar da böylece korunmuş olurdu. Bazı hamamlarda birkaç tane olan bu çocuklar zamanla “külhanbeyi” olarak anılmışlardır. Bu çocuklar kütüklerin hamama taşınmasına yardım eder, ocak külünü dışarı atar, ortalığı temizler, külhancıya yardım ederlerdi. Yazları genellikle külhanlarını terk ederek sahillere ve daha çok Yenikapı, Kumkapı, Çatladıkapı,Unkapanı, Salıpazarı, Fındıklı, Üsküdar, Samatya gibi odun yığınları bulunan yerlere dağılan külhanbeyleri, geceleri odun yığınları üstünde yatarlardı. Bunların büyükleri gündüzleri pazarlarda arka küfesiyle hamallık yapar, yaşı küçük olanlar da hanım ve efendilerin eşya bohçalarını taşıyarak geçinirlerdi. Güçlü, kuvvetli, çevik ve hızlı olanlarından bazıları mahalle tulumbacılarına katılarak yangına gider, toplanan bahşişlerden pay alırdı. İçlerinde, kendini toparlayarak adam olanlar olduğu gibi, hiçbir iş görmeyerek yankesicilik ve hırsızlıkla geçinenler de mahalle zabıtasını çok meşgul ederdi.