PACO CAMÎNO. Bk, CAM t NO (Francisco). PACSU (Jenö), macar kimyacısı (Budapeşte 1891-?)Princeton’da organik kimya profesörü. Organik kimya alanında (karbonhidratlar ve türevleri, glükositler v.b.) çeşitli ve önemli araştırmalar yaptı. (L) PACTA CONVENTA çoğl. i. («yapılmış antlaşmalar» anlamındaki lal. k.ler). Leh krallarının seçilmelerinden önce ülkenin
Îjsh’İstano’Îl]16 yap,lklan an(la5ma- (Bk.
Pacta sunt servanda (sözleşmelere bağlılık kuralı). Huk. Durumda ne gibi değişik-.ık olursa olsun, sözleşmelere uyma ilkesi. İlkenin temeli devletler hukukuna dayanır. Türk hukukunda ahde vefa olarak da geçer. Devletler hukukunda, anayasasının yerini temel norm olarak pacta sunt servanda alır; ahlâk ve adalet anlayışına dayanan bir genel hukuk ilkesi niteliği taşır Genel hukuk kurallarına ahlâk ve adalet anlayışına göre, milletlerarası ilişkilerde devletlerin birbirlerini aldatmaması gere-5£ Devletlerarası ilişkilerin düzenli işleye-bılmesi için, devletlerin aralarında yapmış oldukları antlaşmalara uymaları zorunludur. Anılaşma yapıldığı zaman var olan durumların değişmesi, devletlere, bu antlaşma ile bağlı olmadıklarını ileri sürme hak^ kını vermez. Taçta sunt servanda kuralı bunu ifade eder ve bu kurala göre devletler, durum ne şekilde değişirse değişsin, antlaşmaya uymakla yükümlüdürler. Birleşmiş Miletler antlaşmasının başlangıç (bioace) kısmında, üyelerin antlaşma hüküm-erıne uyacakları belirtilerek, pacta sunt pervanda kuralı yazılı duruma getirilmiştir.
Bu kuralın sertliği, zamanla devletler hukukunda tepkiyle karşılandı. Çünkü uzun süreli antlaşmalarda kuralı olduğu gibi uygulamak, adalete aykırı bir durum yaratıyordu. Bu sebeple pacta sunt servanda kuralı-un karşısına clausula rebus sic stantibus sözleşmelerin değişen durumlara uydurul, naşı) kuralı çıktı. Bu kurala göre uzun sü-elı anlaşmalar, anlaşmanın imzalandığı ıradaki durumların değişmemesi şartıyle ‘apılır. Bu bozucu şart (bk. Bozucu ŞART)
1er anlaşmada zımnî olarak vardır. An-aşmanın yapıldığı zamandaki durum deği-ırse pacta sunt servanda kuralı uygulanmaz. Aksine, clausula rebus sic stantibus
■Viu. LAROK ; Hürriyet arşivi {MEYDÂN)
kuralı (bk. EMI’ReyizyoN) antlaşmayı sona erdirme imkânı verir. Böylece, pacta sunt seryanda genellikle, durumun değişmemesi halinde uygulanan bir kural olmuştur.
— 1} hukukunu da etkileyen bu kural, özel hukuka şu şekilde girmiştir: sözleşme, taraflar arasında bir kanun gibidir. Taraflar, bir sözleşme yaptıktan sonra, durum ne kadar ağırlaşırsa ağırlaşsın, buna uymak zorundadırlar. Ancak bu kuralın kesin uygulanması, çok adaletsiz durumlar doğurduğu için, clausula rebus sic stantibus kuralı, iç tıukukta da uygulanmıştır. Buna göre sürekli borç ilişkilerinde, taraflardan birinin borcu, dürüstlük kuralına göre ondan ifası beklenemeyecek derecede ağırlaşırsa, söz konusu tarafın sözleşmeye son verme hakkı vardır. (M)
