PATİNAJ

P A T İN A J ; Aim. 1. Schlittschuhlaufen (n), Eislauf(
m), 2. Ins-Schleudern geroten (z.B. Auto), Fr.
Patinage (m), İng. 1. Ice skating, 2. Slipping. Patenle
kayma sporu. Yolun kaygan olmasından dolayı
bir taşıt tekerleğinin dönmeden kayması veya
tekerlekler döndüğü halde taşıtın ilerleyememesi.
Buz pateni veya tekerlekli patenlerle yapılan
hareketler. Tabanına özel bir çelik çubuk tutturulmuş
buz üstünde kaymaya yarayan ayakkabılara
“paten” veya “buz pateni” denir. Paten bıçağının
boyu, ayakkabıdan uzun olup 50 cm’yi bulur. Tekerlekli
patenlerde ise, ayakkabının altına dört
küçük tekerlek bulunan mâdenî taban tutturulmuş
olup, sert zeminde kaymayı sağlar.Buz pateni veya tekerlekli patenlerle yapılan
hareketlere “patinaj” denilmekle beraber, bu âletlerle
yapılan spor, “paten” adıyla da anılır. Buz pateni,
tahmini olarak 7. yüzyıldan îtibâren buzların
uzun zaman çözülmeden kaldığı İsveç, Norveç,
İngiltere, Hollanda gibi memleketlerde yapılmaktadır.
Önceleri bir eğlence kabul edilen patinaj,
zamanla spor hâline geldi. İngiltere’nin meşhur
British Müzesinde at ve inek çene kemiklerinden
yapılan patenler bulunmaktadır.
Bugün sâdece Kuzey Avrupa devletlerinde
değil, dünyâda pekçok yerde kapalı salonlarda,
özel sûrette dondurulmuş buz sahalarda patinaj
yapılmaktadır. Spor müsâbakası olarak yapılan
patinaj, sürat ve artistik olmak üzere ikiye ayrılır.
Sürat pateni (Patinajı): Özel patenlerle 500,
1500, 5000 ve 10.000 metre üzerinden saate karşı
yapılır. İkişer kişilik seriler hâlinde yanaşık iki
pist üzerinde yarışılır.
Artistik patinaj: Bu müsâbakalar 30×60 metre
ölçüsündeki buz sahada yapılır. Müsâbakaya
katılanlar ayaklarına kromajlı has çelikten ve parlatılmış
patenler giyerler. Çok güç hareketlerden
meydana gelen, tek ve çiftler tarafından yapılan artistik
patinaj mahâret ister.
Müsâbıklarm yaşları tek ve çiftlerde en az 12,
buz dansında 16 olmalıdır. Milletlerarası müsâbakalarda
dokuz, millî müsâbakalarda beş hakem,
buz üstünde resme göre yapılacak kapama, duruş,
hız alma hareketleriyle şekillerinin büyüklüğünü
tespit ederler. Şekillerin aynı büyüklükte ve
simetrik olmaları aranır. Bunların uzunluğu ve
yan mihverlerine dikkat edilir. Buz üstünde çizilen
çizgiler üst üste geldiğinde iyi puan alınır.
Hakemler gösterilen her şekil için 0-6 kadar
puan verir. Hakemlerin verdikleri notlar mecbûri
hareketlerden alman notlarla çarpılır, böylece notların
toplamı meydana gelir. Notlar 0= kayılmamış
notu, 1= fena, 2= az, 3= kâfî, 4= iyi, 5= çok iyi, 6 =
çok üstünü gösterir. Artistik patinajda mecbûri
hareketlerin yanında, müsâbıkın kendi seçtiği hareketler
de vardır. Bütün hareketler birinciliklerde
ve erkeklerde beş, bayanlarda dört, çiftlerde
beş, buz dansında üçbuçuk dakikada tamamlanır.
Ençok on sâniye kadar gecikme kabul edilir. 1975
yılından beri mecbûri hareketlerin not değeri yüzde
otuz, kısa program yüzde yirmi, artistik yüzde
elli ile değerlendirilir.
Her hakem tarafından, her sporcuya göre artistik
patinajda puan verilir. En çok puan alan patinajcı
birinci olur.