PEARY, Robert Edwin

PEARY, Robert Edwin; Amerikalı kutup kâşifi.
Kuzey kutbunu keşfetmiştir. 1877’de Bowdoin
Kollejinden mezun oldu. 1881’den îtibâren
ABD’nin Deniz Kuvvetlerinde sivil mühendis olarak
çalıştı. 1884-1885’te Nicaragua Kanalının ölçüm
işlerinde, sorumlu mühendisin baş asistanlı-ğını yaptı. Grönland Adasının içerisindeki buzullar
hakkında bir kitap okumasından sonra tropikal
bölgeler konusundaki merâkı, kutupların keşfine
dönüştü.
1886’da kuzeye doğru seyâhate çıktı. DanimarkalI
Christian Maigaard’m yardımıyla, o âna
kadar ulaşılabilen en iç bölgelere kadar ilerledi.
1891’de Kuzey Grönland Adasına ilk seyâhatini organize
etti. 1891 Haziranında Kite adlı gemiyle,
İnglefield Körfezine doğru hareket etti. Müteakip
kış, kızaklarla kuzey kutbunun buzullar üzerinde
ilk ve en önemli gezisini yaptı. Eskimolar gibi
kuşanan ve onlar gibi hareket eden Peary ve
Norveçli Ervind Astrup, kuzeydoğuya, Kuzey Buz
Denizine doğru ilerlediler. -15°C’nin altındaki soğuklarda
yapılan 2160 km’lik bir turla Grönland’ın
ada olduğunu ortaya çıkardılar.
Peary, bu esnâda hazırladığı Kuzey Kutbu Seyâhatinin
Gizli Yönleri adındaki kitabında; mühendislik
temellerinin ve askerî organizasyonunun
eskimoların yaşayış ve ulaşım metodlarıyla birlikte
kullanımının kendini başarıya ulaştırdığını söyledi.
Seyâhatleri esnâsında nispeten daha sıcak ve
fırtınalara karşı daha dayanıklı olan kar evlerinde
kaldılar. Hafif, yumuşak eskimo elbiseleri giydiler.
Bu seyâhat esnâsında tüfek, kronometre ve sekstant
gibi birkaç âlet hâriç uyku tulumlarını, çadırları,
kamp malzemelerini bile kullanmadılar.
1893-1895’te, 1896, 1897, 1898-1902’de ve
1905-1906’da kutba gittikçe yaklaşan seyâhatler
yapıp İlmî bilgiler elde eden Peary; 1908’de Roosevelt
adlı gemisiyle oldukça kuzeyde olan Ellesmere
Adasındaki Cape Sheridan’a vardı. 1 Mart
1909’da senenin en soğuk, dolayısıyla en uygun zamânında
Peary’nin grubu Cape Columbing’denbuzullar arasındaki 400 millik aralık boyunca hedefe
doğru ileri harekete geçtiler. 24 adamı, 133
köpeğin çektiği 19 kızağı vardı. Yanlarına yiyecek
alarak, hem kendileri hem de köpekler için kızılderililerin
yediği Pemmican adında bir yiyecek
almışlardı. Mevcut ihtiyaç maddeleri miktarı azaldıkça;
kısım kısım en zayıf köpekler ve en kötü kızaklarla
yanlarına sâdece sâhile ulaşana kadar yetecek
yiyecek alıp, sekstantla yollarını bulabilecek
bir görevli komutasında geri dönüyorlardı. Robert
A. Bartlett’in komutasında 1 Nisanda ayrılan
en son grup 160 km daha beride idiler. Peary, Henson
ve 4 eskimodan meydana gelen ekip, yükleri
hafifletilmiş kızaklarla yola devâm etti.
6 Nisanda kutba sâdece 5 km kalmıştı. Kutbu
geçmeyi müteâkip, geçtiklerine emin olmak için
her istikâmette km’lerce yol aldılar. 23 Nisanda Cape
Columbia’ya geri döndüler. 1909 Eylülünde
Roosevelt adlı gemileriyle Labrador’a vardıklarında,
daha önce 1891’de yadlarında seyâhate çıkan
Cook’un 1908’de Kuzey Kutbunu çoktan keşfetmiş
olduğu iddiâlarını öğrendiler. Cook’un daha
önceden Axel Heiberg Adasına kadar yapmış olduğu
hakîki seyâhatle Kuzey Kutbuna olan hayâli
seyâhatinin yayınlanması, Peary’in Kuzey Kutbu
adlı kitabının basımını altüst etti. 1910’da Cook’u
destekleyenlerin karşı çıktığı birçok farklı
hususlara rağmen basıma girdi. Fakat Peary’nin iddiaları
ilim adamları tarafından kabul ediliyordu.
1911’de Peary’nin başarısı kabul edildi ve kongre
bir fert olarak onu Tuğamiralliğe yükseltti.
Kâşif, hayâtının geri kalan kısmını emekli
olarak harcadı. 1912’de havacılıkla ilgilenmeye
başladı ve Birinci Dünyâ Savaşı esnâsında Sâhil
Hava Savunma Millî Komitesinin başkanlığını
yaptı. 20 Şubat 1920’de Washington’da öldü.
Gezilerindeki incelemelerini kitap hâlinde
neşretmiştir. Bunlar; Büyük Buz Üzerinden Kuzeye
Doğru (Northword Qver the Great Ice), Kuzey
Kutbu (The Nort Pole), Kutup Yolculuğunun
Sırları (Secrets of Polar Travel)dir.