PNÖMATİK ÂLETLER

PNÖMATİK ÂLETLER; Alın. Pressluftgerâte
(-maschinen) (pl.), Fr. Engins (m.pl.) pneumatiques,
İng. Pneumatic tools. Basınçlı hava ile
çalışan âletlere verilen isim. Pnömatik âletler genel
olarak taşınabilir, pratik âletlerdir. Mâdencilikde
kayaların parçalanmasında kullanılan pnömatik
âletlerin boyutları büyüktür. Pnömatik âletler
darbeli ve dönerli olmak üzere iki türdür.
Darbeli pnömatik âletler: Darbeli pnömatik
âletin çalışma prensibi 6.3 kg/cm2 basıncındaki
havanın bir pistonu aşağı yukarı hareket ettirmesi
esâsına dayanır. Piston, bir otomobil pistonundan
farksızdır. Piston, âletin uç kısmında asıl
işi görecek parçayı aşağı yukarı veya ileri geri
hareket ettirir. Darbeli pnömatik âletler arasında
taş, beton kıran kompresörleri, perçin çakan çekiçleri,
çapak temizleyen kalafat çekiçlerini, raspa
çekiçlerini, programlı büyük elektrik şalter kollarını
saymak mümkündür. Perçin çakma çekiçleri
uçak sanâyiinde, kalafat çekiçleriyle raspa çekiçleriyse
gemi sanâyiinde çok mühim görevler yapar.
Beton ve taş kıran kompresörler ise şehirlerin
gürültü yapan vazgeçilmez âletleridir.
Dönerli pnömatik âletler: Dönerli pnömatik
âletlere, hava motoru da denir. Havalı motorlar kullanım
kolaylığı, ekonomik ve elektrik motorlarınanazaran daha az tehlikeli oldukları için sanâyide tercih
edilirler. Taşlama motorları, zımpara motorları,
saç ve ağaçlara delik açma matkap motorlan, cıvata
ve vida sıkma motorları havalı tiplerden de seçilebilir.
Havalı motorların ençok kullanıldığı sahalar
otomobil, uçak ve gemi sanâyiidir.
Diğer pnömatik âletler: Boya püskürtme tabancaları
da pnömatik âletler sınıfına girer. Boya
püskürtme tabancaları, havanın tabanca denilen bir
borudan süratle geçmesi ile boya kazanına uzanmış
ince borudan boyayı emerek pulvarize bir şekilde
fışkırtması şeklinde iş görür. Otomobil, gemi, muhtelif
dolap, çelik eşya bu metodla boyanır. Otoban kenarlarına
yerleştirilen demir profiller, zemin sağlamlığını
arttırmak için çakılan kazıklar şehmerdan
tâbir edilen pnömatik çekiçlerle çakılır.