ŞATO

ŞATO, Alm. Schloss (n), Palast (m). Fr. Château
(m), Château-fort (m). İng. Castle, chateau. Tahkim
edilmiş derebeylik konağı. Bir bölge hâkiminin, prensin,
derebeyin hâkim olduğu bölgede ekseriya sarp
yerlere yapılmış, yüksek duvarlı kulelerle takviye
edilmiş yapılardır. Ortaçağda İngiltere ve Avrupa’da
pekçok şato yapıldı. İngiltere kralı Birinci Richard
(Arslan Yürekli Rişar)’ın yaptırdığı ChateauGaillarda
adlı şato bunların en önemlilerindendir.
Şatoların etrafında sulu veya susuz hendekler, yüksek
duvarların köşelerinde burçlar, gözetleme kuleleri bu
binalara has özelliklerdir. Kralların, asılzâdelerin
ikametgâhı olarak yapılan şatolann değişik tiplerine
daha çok Fransa’da rastlanır. Doğu ülkelerindeki kalelere benziyen şatolar ateşli silahların kullanılmaya
başlanması ile önemini kaybetti. Bilhassa
onaltı ve onyedinci yüzyılda topların üstünlük
kazanmasıyla saray gibi kullanılmaya başlandılar,
ondokuzuncu yüzyılda Bavyera kralı İkinci
Ludwing’in Neuschvvanstein eskilere benzer tarzda
yaptırdığı şato bu tip saraylardandır.
Şatolar, savunma yapmak için kurulmuş ona göre
teşkilâtı yapılmış bir askeri karargâh idiler. O günkü
imkânlara göre kalın yüksek duvarları etrafındaki
hendekleri sarp yerlerdeki kuruluşlar ile iyi bir
savunma yeriydiler. Bunların yanında kuşatma için
gelenlere yüksekten atılan taş, gülle ve kaynar sular
emniyeti biraz daha artırıyordu. Aynca kuşatma sırasında
şatoya yiyecek ve savunma malzemelerinin
dışarıdan getirilebileceği gizli kapı ve yolların bulunması
onlara rahatlık sağlıyordu.