Senegal

çak ovalardan oluşan Senegal (en yüksek noktası gü­neydoğu kesimindeki Futa Calon kütlesinde 498 m’yi bulur), bir kurak (ekim-haziran), bir de yağışlı (temmuz- ekim) iklimi bulunan tropikal iklim kuşağındadır. Yağış­lar kuzeyden güneye doğru ilerlendikçe azalır: Yağış mevsiminde ortalama yağış Senegal ırmağının aşağı ke­siminde 356 mm, Casamance ırmağının aşağı kesimin­deyse 1 270 mm’nin üstündedir.. En yüksek sıcaklıklar çoğunlukla nisan- haziran ayları arasında görülür ve 35 °C’ı bulur; en düşük sıcaklıklar (14 °C dolayı) ocak ayın­dadır. Güneydoğu kesimdeki düzlüklerde doğan Gam­biya, Senegal ve Casamance ırmakları bütün yıl boyun­ca akar.

Büyük bölümü ağaçlı savanalarla kaplı olan Sene- gal’de, güneyden kuzeye doğru ilerlendiğinde ağaçlar seyrekleşir ve boyları kısalır. Güney kesimdeki ağaçlı savanada, kıyıya yakın kesimlerde büyük limon ve yağ palmiyeleri, orta kesimde banbap ağaçları ağır basar; kuzeye doğru ilerlendikçe yerlerini önce İspanyol ardı­cı, daha kuzeydeyse akasya ağaçları ve buğdaygiller alır.

Senegal’in yeraltı gelir kaynaklarının başlıcaları ara­sında demir filizi, mermer, altın, petrol, doğal gaz ve uranyum yatakları sayılabilir; ama yatakların büyük bir bölümü işletilememektedir. Uzun süredir dışsatımı ya­pılmakta olan fosfat, ülkenin gelişmekte olan kimya sa­nayisinde de kullanılmaktadır.

TOPLUM YAPISI

Senegal’de toplam nüfusun % 44’ünü Voloflar (ya da Uoloflar) oluşturur; Volof dili de nüfusun % 70’inden çoğu tarafından konuşulur (resmî dil Fransızca’dır). Obür önemli topluluklar arasında Pöller, Sererler, Tu- kulörler, Diplalar ve Malinkeler sayılabilir. Toplam nü­fusun %95’ineyakınının müslüman,geri kalanların ço- ğununsa hıristiyan olduğu ülkenin, güney kesiminde, geleneksel dinlere inanan bazı küçük topluluklar da vardır. Kültür farklılıkları, yakın dönemde Casaman- ce’ta yeniden ayrılıkçı bir hareketin oluşmasına elverişli bir ortam yaratmıştır.

Hükümetin okul sistemini ve sağlık hizmetlerini ge­liştirmesine karşın, her iki alanda da henüz istenen so­nuçlara ulaşılamamıştır.

EKONOMİ

Senegal’in ekonomisi balıkçılık ve tarıma dayalıdır. Ta­rıma elverişli toprakların yaklaşık % 40’ında yetiştirilen yerfıstığının büyük bölümü yurt dışına satılır. İç tüketi­me yönelik ürünlerin başlıcaları arasında sorgum, darı ve fasulye sayılabilir. Hükümet yakın dönemde dışsatı­ma yönelik tarımı çeşitlendirme çabalarına girmiştir.

Günümüzde balık (özellikle ton balığı) ve kabuklu deniz ürünleri (özellikle yengeç) dışsatımı, yerfıstığı dış­satımının önüne geçmiştir.

Sanayinin komşu ülkelere oranla geliştiği (GSMH’nin % 20’sini sağlar) ülkede, başlıca sanayi kolları arasında yerel ürünlerin (özellikle yerfıstığı, balık) işlenmesine dayalı besin sanayisi, pamuklu dokuma sanayisi, tüke­tim eşyaları yapımı, kimyasal maddeler üretimi ve pet­rol sanayisi sayılabilir. Bununla birlikte, dış ticaret açığı bir türlü kapatılamamakta ve ekonomik sorunlar, siya­sal huzursuzlukları beslemektedir.

DEVLET YAPISI VE TARİH

Çokpartili demokrasiyle yönetilen Senegal’de bağım­sızlıktan bu yana, zaman zaman güçlü yetkilerle dona­tılmış başkanlık yönetimi dönemleri ve yürütme gücü­nün başbakanda olduğu dönemler yaşanmıştır. 199.1 ‘de Anayasa’da yapılan değişikliklerle seçmen ya­şı 18’e indirilmiş, başbakanlık görevi yeniden oluşturul­muş ve tek dereceli seçim sistemiyle halk tarafından 7 yıllığına seçilen cumhurbaşkanının yetkileri sınırlanmış­tır. Başbakan, üyeleri 5 yıl için seçilmiş olan Millet Mec- lisi’ne karşı sorumludur.

XIV. yy’da Mali İmparatorluğu’na katılan günümüz­deki Senegal topraklarında, Voloflar, XV. yy’da küçük Volof devletlerini Volof İmparatorluğu’nda biraraya getirdiler. 1631’den başlayarak Fransız tüccarların tica­ret ilişkileri kurdukları imparatorluk topraklarında, Fransızların 1658’de Senegal ırmağı kıyısında Saint- Louis kentini kurmalarının ardından, XVIII. yy’da Fran-
sızlar ile İngilizler arasında sürekli çekişmelerden sonra, Viyana Antlaşmasıyla (1816) “Senegal ve Senegal’e bağlı yerler” (Goree adası, vb.) Fransa’ya bırakıldı.

1895’te merkezi Dakar olan Fransız Batı Afrikası Fe- derasyonu’nun oluşturulmasından sonra, 1902’de Se­negal valiliği kuruldu. 1945’te Fransa Parlamento- su’ndaki iki Senegalli milletvekili Leopold Sedar Seng- hor ve Amadu Lamine Gueye’nin etkin çabalarıyla ku­rulan Fransız Batı Afrika Topluluğu içinde bir cumhuri­yet haline getirilen (1958) Senegal, Ocak 1959-Ağustos 1960 arasında Mali’yle birlikte Ocak 1960’ta Mali Fe- derasyonu’nu oluşturdu.

O tarihte tam bağımsız bir cumhuriyet olarak fede­rasyondan ayrılan ülkede, ünlü şair Leopold S6dar Senghor cumhurbaşkanlığına seçildi. 1980 sonuna ka­dar cumhurbaşkanlığı yapan Senghor’un, 1 Ocak 1981’de istifa etmesinden sonra cumhurbaşkanlığına seçilen Abdu Diuf döneminde, Gambiya ile Senegal, savunmalarını, ekonomilerini ve dış siyasetlerini, 11 Aralık 1981’de Senegambiya Federasyonu’nda birleş­tirdiler. 1988’de Diuf’un yeniden başkanlığa seçilmesi­nin ardından, federasyon antlaşması 1989’da bozuldu ve iki ülke yeniden ayrıldı. Aynı yıl etnik topluluklar ara­sında patlak veren çatışmaların ardından, Moritan­ya’yla ilişkiler bozuldu ve her iki ülkenin sınır kesimle­rinde yaşayan binlerce kişi öbür ülkeye geçmek zorun­da kaldı. 1991’de muhalefet temsilcilerinin de hükü­mete alındığı Senegal’de, Abdu Diuf, Şubat 1993’te ye­niden cumhurbaşkanlığına seçildi.

Senegal ırmağı

Batı Afrika’da ırmak. Uzunluğu 1 700 km olan Senegal ırmağı, Gine’nin orta kesiminde Bafing ırmağı adıyla doğup, Mali’nin kuzey kesimine girerek, gene Gi­ne’den gelen Bakay ırmağıyla birleşir. O noktadan son­ra Senegal ırmağı adıyla kuzeybatıya doğru akıp, Sene- gal-Moritanya sınırını izleyerek, Saint Louis kentinin gü­neyinde Atlas okyanusuna dökülür. Sularının yükselme mevsiminde (ağustos-ekim ortaları), denize döküldüğü yerden başlayarak 900 km boyunca ulaşıma elverişli­dir. Çığırı üstünde, akışını düzenlemek ve sulamada ya­rarlanmak amacıyla iki baraj kurulmuştur.