: 639.000 km.2 : 6.160.000 (1987) : Mogadişu : Somali dili : Müslüman : Somali Demokratik Cumhuriyeti : Somali Şilini
Para birimi
marların tek sıralı hücreden oluşan çeperleri yoluyla olur. Kanda oksijeni tutan madde hemoglobindir. Akciğerlerde oksijence zenginleşmiş kan, buradan çıkarak kalbe gelir, oradan da vücuda dağılır; kılcalda-marlara ulaştığında, oksijen yine geçişme yoluyla vücut hücrelerine aktarılır ve yerine karbon dioksit alınır. Kan bu kez karbon dioksiti (kalpten geçerek) akciğerlere götürür ve oradan havaya karışmasını sağlar. Solunum, soluk alıp vermeyi sağlayan birtakım hareketlerle gerçekleşir. Bunlar, göğüs kaslarının etkisiyle kaburgaların göğüs boşluğunu genişletecek şekilde hareket etmeleri ve göğüsle karın boşluğunu ayıran büyük kasın (diyafram) hareketidir. Bu hareketler merkez sinir sistemi ve omuriliksoğanındaki birtakım merkezlerce yönetilir. Bu merkezler de, kandaki karbon dioksit miktarının artmasıyla uyarılarak harekete geçerler. Solunum belirli bir tempoda gerçekleşir. Bu tempo kasların fazla çalışması ve bağlı olarak kandaki karbon dioksit miktarının artması gibi fizyolojik nedenler yanında heyecan vb. psikolojik nedenlerle de değişikliğe uğrayabilir. Solunum temposu ayrıca kimsayal ya da fiziksel dış uyarıcılarla değiştirilebilir.
SOLVAY YÖNTEMİ, sanayide sodyum karbonat (Na2CÖ3) üretim yöntemi. Bu yöntemde tuz, amonyak, karbon dioksit ve su tepkime-‘ ye girerek çökelek halinde sodyum bikarbonat oluşur. Bu da ısıtıldığında sodyum karbonat ve karbon dioksit verir. Açığa çıkan karbon dioksit, yeniden çevrime sokulur.
SOMA, Manisa iline bağlı ilçe ve bu ilçenin merkezi olan kent. Akhisar-Bergama şosesi ve Bandır-ma-İzmit demiryolu üzerinde, ilin en önemli ilçe merkezlerinden biridir. Kent son yıllarda Tarhala Dağı eteklerinden kuzeye, demiryolu istasyonuna doğru genişleyerek modem bir görünüm kazanmıştır. Çevresinde iyi kaliteli linyit işletilir; termik santral kurulmuştur. Ayrıca çeşitli tarım ürünlerinin de pazarıdır. Yüzölçümü 826 km.2, ilçe nüfusu 76.641, merkez nüfusu 49.977 (1990).
SOMAK, antepfıstığıgillerden, kü çük bir ağaç, sumak, boyacı soma-ğı (Rhus coriaria). 2-3 m. boylanabilir. Sıcak bölgelerde, çorak topraklarda kendiliğinden yetişir. Kabuğu hekimlikte, yaprakları dericilikte kullanılır. Mercimeğe benzeyen taneleri dövülerek, ekşilik vermek için yemeğe katılır. Türkiye’nin güney kesimlerinde de yetişir. Yakın türleri, Doğu Asya’da yetişen ve Japon cilası elde edilen R. vernicifera, Kuzey Amerika’da yetişen ve zehirli olan reçinesi deride yangılanmaya yol açan R. toxicodendron’dur.
SOMALİ (Fr.: Somalie, İng.: Somalia), Kuzeydoğu, Afrika’da devlet. Aden Körfezi, Hint Okyanusu, Kenya, Etiyopya ve Cibuti Cumhuriyeti ile sınırlıdır. Yüzölçümü 639.000 km.2, nüfusu 6.160.000, başkenti Mogadişu’dur (eski adı: Mogadiscio). Diğer önemli kentleri Hargey-sa, Kismayu ve Berbera’dır. Somali kuzeydeki Cgo dağlık kitlesi dışında düz ve alçak bir ülkedir. İklim sıcak ve kuraktır. Ekonomik açıdan geri
kalmış bir ülke olan Somali, bir tarım ülkesidir. Başlıca ürünleri muz, mısır, darı, şekerkamışı, susam, pamuk, günlük ve zamktır. Ayrıca tuz yatakları işletilir ve balıkçılık yapılır. En önemli ihraç ürünü muzdur. 14. yüzyılda şimdiki Somali topraklarında Afar (Danakil) Somali adını taşıyan Müslüman yerliler bağımsız bir krallık kurdular. 19. yüzyılın sonunda İtalyanlar ülkeye egemen olmaya başladılar. 1905’te burayı koloni durumuna getirdiler. 1941’de İngiltere, İtalya Somalisi’ni işgal etti ve 1950’ye kadar yönetti. Bu tarihte Somali, Birleşmiş Milletler tarafından 10 yıl süreyle İtalya’nın vesayetine verildi. 1960’ta eski İtalyan ve Britanya Somalileri birleşerek bağımsız Somali Cumhuriyeti’ni kurdular. Somali’nin Kenya ve özellikle Etiyopya ile arazi anlaşmazlıkları vardır. Bu nedenle bölgede zaman zaman karışıklıklar çıkmaktadır. Cumhuriyetle yönetilen ülkede Somali Sosyalist Partisi adlı tek parti vardır. Bu partinin başkanı olan Si-yad Barre aynı zamanda 1969 yılından beri Somali’nin devlet başkanlığı görevini de sürdürmektedir (1989).
SOMBALIĞI, alabalıkgillerden, eti çok lezzetli bir kemiklibalık (Salmo-salar). Boyu 1,5-2 m.yi bulabilir. Uzun, mekik biçiminde, yandan basık gövdeli, uzun burunlu, büyük ağızlı ve dişlidir. Çok çevik ve yırtıcıdır. Rengi yaşına göre değişmekle birlikte asıl olarak kırmızımsı ya da esmerimsidir. Atlas Okyanusu’nun kıyılarında sürüler halinde yaşar. Yumurtlamak için tatlı sulara geçer. Yavrular 5 yaşına kadar tatlı sularda kalır, sonra denizlere giderler. Çok değerli bir av balığıdır.
SOMERSET, Kuzey Buz Denizi’n-de, Kanada’ya bağlı ada. Devon Adası ile Boothia Yarımadası arasında yer alır. Yüzölçümü 24.268 km.2.
SOMOZA, Anastasio (1896 San Marcos – 1956 Panama), NikaragualI devlet adamı. Granada’da Instituto Nacional de Oriente’de ve Phila-delphia’da Pierre School of Business Administration’da öğrenim gördü. Ülkeyi işgal eden ABD asker-
SOMALI
Yüzölçümü Nüfusu Başkenti Resmi dili Dini
Resmi adı
1950
