- Bitkisel üretim amacıyla,
toprağı işlemeye dayanan çalışmaların tümü. —2. Daha genel anlamda, insan tarafından kendisine yararlı, özellikle beslenmesi için gerekli hayvansal ve bitkisel ürünler elde etmek amacıyla, belirli bir biyolojik ve sosyo-ekonomik ortamda girişilen etkinliklerin tümü. (Bk. ansikl. böl.) —3. Karşılaştırmalı tarım, eski tarım top- lumlarının kökenini ve geçirdikleri değişimleri ve çağdaş toplumların tarım kesimini inceleyen bilim dalı. (Bk. ansikl. böl.) —Bitki patol. Tarım koruma, tarım bitkilerinin düşmanı olan hastalıklara ve hayvanlara karşı mücadele yöntemleri geliştirerek kullanma (tarım teknikleri, biyolojik mücadele, tarım ortamını değiştirme, kimyasal ilaç kullanma, genetik yöntemler uygulama vb.). || Tarım koruma ilacı, bitkilerin hastalıklardan ve zararlılardan korunması ve hastalananların iyileştirilmesi için kullanılan kimyasal madde. (Eşanl. PESTİ- SİT.) [Bk. ansikl. böl.] —Koop. Tarım kredi kooperatifleri -» KOOPERATİF. || Tarım satış kooperatifleri -» KOOPERATİF. —Tar. Tarım yasaları, ‘özellikle Antikçağ’da, topraksız köylüleri toprak sahibi kılmak isterken ortaya çıkan sorunlara çözüm getirmek için alınan önlemlerin tümü. (Bk. ansikl. böl.) —Tarım. Tarım-besin sanayisi, başta tarım kökenli maddeler olmak üzere beslenmeyle ilgili tüm maddelerin (çünkü su ürünleri, maden suları, mayalar vb. de bu çerçeveye girer) insan ve hayvan beslenmesinde doğrudan doğruya (yiyecek) ya da dolaylı olarak (hammadde) kullanılmak üzere işlenmesine, hazırlanmasına ve müşteriye sunulmasına ilişkin tüm işlemleri içeren sanayi. (Bk. ansikl. böl.) || Tarım ekosistemi, tarım bitkileri, tarımsal üretim teknikleri ve bulunulan ortam arasındaki ilişkilerin tümü. (Ekosistem* kavramıyla eşdeğer olan bu kavramın geliştirilmesi, incelenen nesneyle çevresi arasındaki karşılıklı ilişkiler açısından, araştırıcıların zihin uğraşı haline gelmiştir.) || Tarım hidroliği, tarımda kullanılmak üzere, suyun biriktirilmesi, borularla taşınması ve kullanılmasıyla ilgili sorunları ve akıtma kurallarını ele alan bilim ve teknik. || Tarım sistemi, işlenen ortamın, kullanılan üretim araçlarının, iş bölümünün, mübadele ilişkilerinin ve ürün bölüşümünün çözümlemesine dayanılarak belirli bir zamanda ve belirli bir yerde bir tarım toplumunu ve onun tarımını incelemek ve belirlemek olanağı sağlayan kavram. (Bk. ansikl. böl.) || Tek türlü tarım, bir tarım işletmesinde yalnız bir cins, bir çeşit bitki yetiştirilmesi (üzüm, meyve ağacı, buğday). —Aynı tarlada, her yıl aynı bitki türünün yetiştirilmesi. (Bir tarlada hep aynı bitkinin yetiştirilmesi birtakım güçlükler doğurabilir: toprağın yozlaşması ya da yapısının bozulması, asalakların çoğalması, bazı yabancı otların çoğalması.) —Bir bölgede, hatta bir ülkede egemen tarım bitkisi olarak yalnız ya da geniş çapta bir bitkinin yetiştirilmesi (üzüm, mısır, şekerkamışı vb.). I —Tarım mak. Tarım arabası, bir traktör tarafından çekilen ve tarım işlerinde kullanılan taşıma aracı. (Eşanl. RÖMORK.) [Bk. ansikl. böl ] —Tarıms. ikt. Tarım ekonomisi -* TARIMSAL” İKTİSAT. || Tarım paritesi, tarım ürünleri fiyatlarıyla çiftçilerin tarımsal üretimde kullandıkları girdiler için ödedikleri fiyatlar arasındaki ilişkiyi belirten oran. (Belli bir baz yılı alınarak hazırlanan indekslerle bulunan tarım paritesi aracılığıyla, çiftçilerin ürünlerinin satışından elde ettikleri gelirlerin, girdiler için yaptıkları harcamalara göre azalma ya da artma gösterdiği ortaya çıkarılır.) || Tarım reformu, çoğunlukla topluluğun mali yardımından yararlanan ve tarıma elverişli bir toprağın ya da bir bölgenin (sulama, taştan temizleme, bataklıktan kurtarma gibi gereksinimleri karşılamak için) niteliklerini kalıcı biçimde değiştiren işlerin tümü. (-> TOPRAK” REFORMU.) || Tarım ürünlerinde sübvansiyon, devletin herhangi bir karşılık beklemeden
tarımsal üretimi desteklemek ve sürekliliğini sağlamak amacıyla üreticilere yaptığı parasal ya da para olarak karşılığı bulunan yardımlar. (Bk. ansikl. böl.) || Yarım mesaili tarım, bir işletme şefinin ya da bir işletmede çalışan kişilerin, yararlanılabilir çalışma zamanlarının ancak bir bölümünü tarımsal etkinliğe ayırmalarından oluşan tarım biçimi. (Bk. ansikl. böl.) —ANSİKL. Dar anlamda tarım terimi, bitkisel üretim için tarım alanlarında yapılan çalışmaları ifade eder. Sanayileşmiş ülkelerde çiftçiler, mekanik, genetik, kimyasal uygulamalarda sağlanan ilerlemeler sayesinde, belirli bir toprak üzerinde ve belirli bir biyolojik ortamda onlara daha verimli çalışma olanağı veren karmaşık teknik yöntemler kullanabilirler. Bu yöntemler, çiftçinin homojen işleyebildiği en küçük toprak parçası olan bir parsel, bir tarla için belirlenir ve başlıca şu teknik alanlara ilişkin öğeleri içerir: toprağın işlenmesi (sürme, çapalama vb.), bitkilerin ekilmesi (tohum ekimi, şaşırtma vb.), toprağın verimini artırma (mineral ya da organik gübrelerle gübreleme), tarla ve bitki bakımı (zararlı otlara ve hastalıklara karşı kimyasal ya da mekanik savaş), hasat. Herhangi bir bitki için kullanılacak yöntemler çiftçinin teknik kapasitesine, ekonomik olanaklarına ve sözkonusu ortamın özelliklerine göre değişir. Geniş anlamda, insanın sosyo-ekono- mik çevresinde geliştirdiği etkinliklerin tümü olarak ifade edilen tarım, yapıldığı ekonomik birim, yani tarım işletmesi bakımından da göz önüne alınır. Bir işletmede, arazi parçaları üzerinde yapılan tarım, toprağın doğasının gerektirdiği tercihlere ve zorunluluklara, iklime; çiftçinin aldığı ve ödediği para miktarına, işletmenin büyüklüğüne bakar. Bir tarım işletmesinde ekeneğin ve ekilmeyen parsellerin (çayırlar) dağılımı ekim düzenlemesi terimiyle ve zaman içinde aynı tarlaya kaç yıl art arda hangi ürünün ekileceği de ekim nöbeti deyimiyle belirtilir. Tarım işletmesi bir de üretim sistemiyle tanımlanır, yani çiftçinin özellikle yaşam biçimi ve umduğu gelir miktarı gibi özel bazı hedeflere ulaşmak ve örneğin enerji tasarrufu, çevreyi koruma, planlı ekonomiyle belirlenen üretim hacmi gibi toplumun bazı isteklerini yerine getirmek amacıyla giriştiği hayvansal ve bitkisel üretim çözümlerine, üretim araç ve etmenlerine (el emeği, toprak, hayvanlar, makineler, gübre vb.) bakılır.
TARIM
21
Oca