TATARCA

Türkçenin kuzey-batı grubunda yer alan lehçeler topluluğu. —ANSİKL. Tatarca Rusya’da, Tataristan Özerk Cumhuriyeti, Volga bölgesi ve Batı Sibirya’nın çeşitli yerlerinde konuşulur. Bu dilin başlıca ağızları kazan, mişer, tepter, astrahan, masımov, ûral ve Sibirya tatarcasıdır. (Kırım tatarcası -* Kirim.) Türkçenin z grubunun y bölümüne girer; -ğan (kalğan [kalan]), tav (dağ), -// (tavlı [dağlı]) ayırıcılarıyla belirlenir. • Sesbilgisi. Türkiye türkçesinden bazı farklılıkları şunlardır: e>i (el>il), o>u (on>un), ö>ü (ördek>ürdek), />/’ (it>it). Geriye doğru ünsüz benzeşmesi vardır: (t/ş-to, yaz-ğı. Sözcük başındaki ünsüzlerde bazı değişiklikler görülür: tamir (damar), muyın (boyun), kün (gün). • Biçimbilgisi. Ad çekimi: tamlayan durumu: -nıng: yulnıng (yoiun); yönelme durumu: -ga: yulga; yükleme durumu: -ra: yulnı (yolu); kalma durumu: -da: yulda (yolda); çıkma durumu: -dan, -nan: min- nen (benden). Kişi adılları: min, sin, ul, biz, siz, alar. Gösterme adılları: bu, ul, şul, ti- gi. Soru adılları: Ifaysı (hangi), Ifaysısı, İfaya (nereye), kayda, kaydan, kaçan (ne zaman), ra (ne), nerse (ne). Belirteçler: bilen (ile), üçün (için), sung (sonra), birge (birlikte). Eylem çekimi: şimdiki zaman: eylem kökünün ünlüyle ya da ünsüzle bitişine göre farklıdır: alam (alıyorum), ala- sıng, ala, alabız, alasız, alalar; tarıym (tarıyorum), tarıysıng, tarıy, tarıybız, tarıysız, tarıylar. Geçmiş zaman ortaç eki: -ğan: kalğan (kalmış).