TELİF

TELİF, edebiyatta, bir yazarın kendi dilinde özgün yapıt yaratması, ortaya koyması. Kitap yazana da müellif denilir. Önceleri kitap yazma anlamına gelirken Tanzimat’tan sonra tahrir ve muharrir sözcükleri yaygınlaşınca, yalnız yerli yapıtlar için kullanılmıştır.
TELL, Wilhelm, efsanevi isviçreli kahraman. 13. yüzyıl sonlarında yaşadığına ve Uri kantonundaki Bürg-len köyünde doğduğuna, büyüyünce de iyi bir avcı ve nişancı olduğuna inanılır. Wilhelm Tell’in de yaşadığı Dört Kanton Gölü’nün çevresindeki halk, AvusturyalI yöneticilerin baskısı altındadır. Bir gün, oğluyla birlikte Altdorf kentine gelen Teli. AvusturyalI vali Gessler’in şapkasının kent meydanına dikilen bir sırığın tepesine asılmış olduğunu görür. Meydandan geçen herkesin Avusturya egemenliğini simgeleyen bu şapkayı saygıyla selamlaması gerekmektedir. Son derece gururlu bir kişi olan Teli, şapkayı selamlamayınca vali tarafından ilginç bir biçimde cezalandırılır: Teli, kendi oğlunun başına konan elmaya belli bir uzaklıktan ok atacaktır, iyi nişancı olan Teli, oğluna zarar vermeden elmayı vurur. Sadağından çıkarıp beli-ne taktığı bir ikinci oku, valiyi öldürmek için kullanacağı gerekçesiyle yakalanır. Hapsedilmek üzere Gessler’in Luzern Gölü kıyısındaki şatosuna götürülürken çıkan bir fırtınadan yararlanarak kaçmayı başarır. Daha sonra da, Küssnacht yakınlarında Gessler’i öldürür. Bu olaylar.
halkın Avusturya’ya karşı ayaklan ması için bir işaret olur. Politik 02 gürlüğün simgesi olan Teli, birçok sanatçıya esin kaynaklığı yaptı. Aegidius Tschudis’in “Chronicon Hel-veticum” (1734) ve J. von Müller’in “İsviçre Konfederasyonu’nun Öyküleri” (1786-1788) adlı yapıtlardan yola çıkan Schiller, ünlü “Wilhelm Teli” (1804) adlı lirik tiyatro oyununu yazdı. Rossini de “Guillaume Teli” (1829) adlı operasında aynı temayı işledi.
TELLİTURNA, turnagillerden, Güney Avrupa ve Kuzey Afrika’da yaşayan göçücü kuş (Anthropoides virgo). Boyu 85 cm., boynu ve bacakları uzundur. Başı, göğsü ve kanat uçları siyah, vücudunun geri kalan yerleri koyu gridir. Başının iki yanında beyaz birer tüy demeti bulunur. Sulak yerlerde toplu halde yaşar, hem bitki hem de küçük hayvanlarla beslenirler.