WATT, James (1736-18p).

Bir söylentiye göre ünlü İskoçyah mühendis James Watt, buhar makinesini henüz küçük bir çocukken, içinde kaynar su bulunan bir çaydanlığın kapağının açılıp kapanmasını gözlenıleyerek tasarlamıştır. Elbette bu söylenti doğru değildir, ama onun, buhann bir metal kaşık üzerinde su tanecikleri haline dönüşmesiyle
Mary Evans Picture Library
James Watt, Nevvcomen buhar makinesini geliştirmek içip atölyesinde deney yaparken. .
ilgilendiğini biliyoruz. Gerçi Watt buhar makinesini bulmamıştır, ama onu geliştirerek 19. yüzyıl Sanayi DeVrimi’nde çok önemli bir rol yüklenmesini sağlamıştır.
James Watt, Ciyde Irmağı yakınlarındaki Greenock’da doğdu. Babası gemi yapımında çalışan bir marangozdu. Greenock ‘lisesinde öğrenim gören James, bir yandan da babasının atölyesinde ona yardım etti^ Burada model yapımında büyük başan gösterdi; 17 yaşındayken alet yapımcıhğını öğrenmek amacıyla Londra’ya’gitti, ama sağhğr bozulduğu için bir yıl kadar sonra geri döndü. Daha sonra Glasgovv Üniversitesi’nde alet yapımcısı olarak işe girdi.
1763’-te Thoma’s ’Newcomen’ın buhar makinelerinden biri onanimak üzere Watt’a getirildi. Ashnda makinie bozulitriüş değildi; aksaklık, makine kazanının yeterli buharı üretebilecek büyüklükte olmamasından kaynaklanıyordu. Watt makineyi dikkatlice incelıedi ve Nevvcomen tipi,bir makinenin bu’kadâr çök buhar kullanmak zorunda olmasının nedenlerini araştırdı. Aksakhklan tam olarak ortaya çıkarabilmek için basınç, yoğunluk ve buharin yoğunlaşması üzerinde çahştı (bak. YOĞUNLAŞMA; Yoğunluk). , .
Nevvcomen’ın makinesinde, silindir içindeki buhar su püskürtülerek yoğunlaştırilâıktan sonra, atmosfer basıncı pistonu aşağıya doğru itiyordu. Watt, su püsküirfüldüğünde silinidi^^ vrin kendisinin de soğuduğunu ve pistonun geri ‘ çekilebilmesi için silindire giren buhann önce silindiri tekrar ısıtması gerektiğini anladı. Bü ısı kaybı, yakıt kaybina neden oluyordu.
Watt’m buhar makinesine ilk katkısı 1765’te ayn bir ypğunlaştmcı geliştirmesi öldu. Bu, bir boruyla silindire bağlanmış boş bir kaptan oluşuyordu, Buhar, 6u kapta yo-ğunlaştmhyorv böyleçe silindir hep şıcak kalıyordu. – Watt âynea silindiri “buhar ceketi” deıien bir metal kıhfla çevreleyerek, silindirdeki ısı kaybım fen aza indirdi. Bu buluşlar önemli ölçüde yakıtftasarrufu sağladı.
Watt 1775’te Birminghamh işadamı Mâtt-hew Boultön (1728-1809) ile prtakhk kurdu ve bu kentin yâkıhlanndaki Soho atölyelerinde geliştirilmiş buhar makinesinin üretimine gınştı. vvau ue öouiton arasındaki orıakuk oldukça verimliydi. Watt yeni buluşlar yapıyor, modern bir fabrikaya sahip olan Boulton ise işin ticari yanım yönlendiriyordu. Watt 1782’de çift etkiH buhar makinesini geliştirdi. Bu makinede silindirin her iki ucu da kapatılmıştı ve buhar silindire önce bir uçtan, sonra öbür uçtan besleniyor, böylece makine atmosfer basıncına bağımlılıktan kurtulmuş oluyordu. Watt ayrıca,, piston belirH bir yol aldıktan sonra silindire buhar girişini kapatan bir vana geUştirdi; vana kapandığında silindir içindeki buhar, genleşiyor ve pistonu geri kalan yolunda daha büyük bir güçle itiyordu. Watt, pistonun ileri geri hareketini dönme hareketine dönüştüren çeşitli yöntemler de
uyguladı. Watt’m buhar ınakinesi üzerindeki çalışmalarına ilişkin daha ayrıntılı bilgiyi BUHAR MAKİNESİ maddesinde bulabiUrsiniz.
Pistonlu makinelerin gücünü ölçmek için kullanılan bir basınç göstergesi de geliştiren Watt’ın adı, daha sonraları ■ elektrikte güç birimi olarak kabul; edilmiştir (6aA;. Güç).
Watt’ın araştırmaları buhar makinesiyle sınırlı değildi. Suyun hidrojen ve oksijen gazlarının bir karışımı olduğunu, başkalarının yanı sıra o da keşfetmişti. Watt yaşamının sonraki yıiiannı Birmingham yakınlarındaki Heaıhıieiu Haii’üa geçirdi. Burada pek çuk buluş yaptı, bu arada heykellerin kopyasını çıkarmak için bir makine ve çoğaltıcı bir baskı makinesi geliştirdi.