İki yıl kadar önce ABD’de o zamana kadar bilinmeyen ilginç bir hastalığa rastlandı : Doğuştan olmayan bağışıklık yetmezliği (akiz disim-münite sendromu). Hastalığın başharfleri Fran-sızcada SİDA, İngilizcede AİDS olarak ifade ediliyor. Geçenlerde bu hastalığın çocuklarda da görüldüğü ilk kez bildirildi: 10 yaşın altında he-mofilili (kanı pıhtılaşmayan) 2 çocuk AIDS’e tutuldu Hemofili’de AIDS’in nedeni büyük ola-sılıkFa bu hastalara sık sık kan verilişi idi AİDS fırsatçı (opportünist) dene.ı hastalıklara yolaç-maktadır; fırsatçı hasialıklar lıer insanda değil, yalnız bağışıklığı azalmış insanlarda görülür. Bağışıklık, vücudun antikor denen kan proteinleri ve lenfosit denen hücreler aracılığı ile mikroplara ve kansere karşı direnmesidir. Bağışıklık doğuştan bir kusur sonucu, kalıtımla veya bazı ilaçlarla (kanser ilaçları, kortizon) azalabilir Bağışıklık azalınca mikroplu hastalıklar ve kanser artar. Çünkü, hem mikropların, hem de kanserin yokedilmesi için normal bir bağışıklık gereklidir. Bağışıklık azalınca, boğazda, bağırsaklarda vb. normalde de bulunan ve vücudumuzla barış içinde yaşıyan bazı mikroplar, fırsatı yakalayıp vücudumuza İstila eder. Bugün için AİDS şu üç fırsatçı hastalığa yolaçıyor: nadir bir akciğer iltihabı (Pneumocystis carimi pnömonisi), uçuk (herpes) ve Kaposi kanseri. Hastalık önce eşcinsellerde görüldü. AİDS hemen uluslararası bir önem kazandı, çünkü tedavisi zordu (Kaposi kanseri öldürücüdür), ayrıca kesin nedeni belli de-
ğildi Bulaşıcı bir hastalığı andırıyordu, çuııkü kan nakli ve organ nakli (özellikle böbrek nakli) yapılanlarda sıktı. Atlanta’daki Hastalık Kontrol Merkezi AİDS’in ve AİDS’den ölümlerin artmakta olduğunu bildirdi : 1982 Ocak ayindi. 30 olgu, 1982 Aralık ayında 92 olgu, ölüm oıanı ‘< 65. Hastalık Avrupa’ya sıçradı (Fransa’da 21 olgu). ABD Kongres: bu esrarengiz hastalığın araştırılması için 2 milyon dolar verdi. AİDS basında geniş yankılar yarattı, özellikle kanserin bulaşıcı olması açısından ilginçdi, çünkü AİDS bulaşıcı bir hastalıktı ve Kaposi kanserine yoleçıyordu (Kaposi kanseri damar-dokudan çıkar, bacak ve kollarda mavimsi tümörler yapar ve 3 yıl içinde ölümle biter. Uganda, Kenya, Tanzania ve Zaire’de çok sıktır: tümörlerin ”r 9’u; ABD’de !se •: 0.02). AIDS’e tutulanların hepsinde uçuk yapan mikrop (herpes II virüsü) bulundu. Uçuk virüsü, Burkitt tipi lenf bezi kanseri yapan bir mikrobun (Epstein-Barr virüsü) akrabasıdır; ¡1-ginçdir ki, Burkitt tipi lenf bezi kanserleri de Afrika’da en sıktır. Hem ucuk. hem de Burkitt virüsü vücudun mikroplara ve kansere d’rencini azaltır. AİDS virüsü muhtemelen bu iki virüsün akrabasıdır. Uçuk yalnız dudakları tutmaz, bugün uçuk dış üreme organlarını tutan bir cinsel hastalık durumundadır (20 milyon Amerikalıda cinse1 organ uçuğu bulunuyor). AİDS’in eşcinsellikle ilgisi de bu gerçeğe bağlıdır. Eşcinseller, diğer cinsel hastalıklarla beraber AİDS’İ yaymaktadır; ayrıca bu gibilerin orgazmı uzatmak için amil nitrit kullanmaları da bağışıklığı azaltıyor. AİDS, kanserin nedenlerine ışık tutabilecek bir hastalık. Harvard Tıp Fakültesi bu konunun 6-12 ay içinde tam açıklığa kavuşacağını bildiriyor. Öyle sanılıyor kİ AİDS virüsü 1980 yılında uçuk veya Epsteln-Barr virüsünün değişmesi (mütıs-yon yapışı) sonucu oluştu. Grip virüsü de belli aralarla mütasyon yapmaktadır. Şimdilik tedavide interferon ile iyi sonuçlar alınıyor. En son yayınlara göre insan T hücre lösemi virüsü de AİDS’e neden olmakta, (Science 220: 806. 1983) AİDS cinsel yolla erkeklerden kadınlara da geçmekte, kendine damardan uyuşturucu iğne yapanlarda ve bilinmeyen bir nedenle Haiti göçmenlerinde daha sık Görülmektedir.
DÜZELTME “Bilim Damlaları” köşemizde geçen sayımızda yer alan “Yeni Portatif Compü-terler” başlıklı yazının ikinci sütun, dokuzuncu satırındaki, 1 bayt = 8 bit ifadesi yanlışlık sonucu, 1 bayt = 3 bit şeklinde çıkmıştır, düzeltiriz.
