YURTTAŞLIK (Vatandaşlık)

Aim. 1- Landsmannschaft
(f), 2- Volksgemeinschaft (f), 3- Staatsbürgerschaft
(f), Fr. Compatriotisme (m), qualité (f) de
compatriotisme, ing. Common citizenship.
Bir memleketin mensubu olma hali. Tâbiiyet. Yurtlan
bir olanların herbirinin , yurttaşlık durumu. Aynı
yurtta doğmuş, büyümüş ve yaşamış olan gerçek kişileri
(hakiki şahısları); devletine, vatanına bağlıyan hukukî
mes’uliyet ve alâkadır.
1982 Anayasa’sının 66. maddesine göre “Türk Devletine
vatandaşlık bağı ile bağlı olan herkes Türk’tür.”
Vatandaşlık 4 şekilde kazanılır. Nesepten, doğum yeri,
telsik ve evlenme yoluyla.
1- Nesepten; Ana-babanın ikisi de Türk veya ana
veya baba T ürk ise çocuk T ürk’tür. Y abancı baba, T ürk
anadan olan çocuğun vatandaşlığı kanunla düzenlenir.
2- Doğum Yerinden; Türkiye’de doğan çocuk Türk’
tür.
3- Telsik; Türkiye’de 5 yıl oturan yabancı Türk
vatandaşlığına alınabilir.
4- Evlenme Yoluyla; Türk’le evlenen yabancı kadın
Türk olur. Yabancı ile evlenen Türk kadını da Türk’
lüğünü muhafaza eder.
Ayrıca Türk Ticaret Kanununa göre, bir Türk
vatandaşına ait olan gemi, Türk gemisidir. Yabancılar
bu geminin tümü veya bir payına sahip olamazlar.
Türkiye’de Türk kanunlanna göre kurulan cemiyet
ve şirketler de Türk tabiiyetindedir.
Bir vatanda yaşıyan şahısların; devleti ile milletine
(toplumuna) karşı; vatandaşlık hak ve vazifeleri vardır:
Askere gitmek, oy kullanmak ve vergi vermek gibi.
Evlenme, isim sahibi olma, satma, satın alma, malların
kullanılması v.s. hakları Yurttaşlık haklandın
Herkes vatandaş olarak medenî haklara sahiptir.
Ancak yaş, cinsiyet gibi bazı sınırlamalar vardır. Erkek
(koca) evin reisidir. Medenî hakları, reşid olanlar ve
temyiz kudreti bulunanlar ancak, kullanabilir.
Vatandaşlık; bir ülke vatandaşının; vatandaşbktan
çıkması, vatandaşlığın iptali, vatandaşlığın kaybettirilmesi,
vatandaşbktan çıkarma ve seçme haklannın kullanılması
kanunla düzenlenir.
1982 tarihli Anayasa’nın 66. maddesi, vatandaş
olma esaslannı düzenlemektedir. Bu maddeye göre,
herkes Türk’tür. Türk babanın veya Türk ananın
çocuğu Türk’tür. Yabancı babadan ve Türk anadan
olan çocuğun vatandaşlığı kanunla düzenlenir. Türk
vatandaşlığının kazanılması, kaybedilmesi, vatandaş­
lıktan çıkanlmaya dair kaideler 1964 tarihli 403 sayılı
Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda tanzim edilmiştir.
Vatandaşlık konusunda milletlerarası andlaşmalar
yapılmıştır. Ayrıca milletlerarası mahkeme ve hakem
kararları; vatansızlık, mültecilik, çifte vatandaşlık gibi
mevzulann meydana getirdiği ihtilafları çözümlemektedirler.