ZAMBEZİ IRMAĞI,

Afrika kıtasının dördüncü büyük ırmağıdır. Uzunluğu 3.500 kilometredir. Afrika’nın güneyinde büyük bir alanı akaçlayarak Mozambik’te Hint Okyanusu’na dökülür. 1851-53 yılları arasında İskoç misyoner David Livingstone tarafından keşfedildi. Irmağı yukarı kesimlerinden Hint ökyanusu’ na döküldüğü noktaya kadar izleyen Livingstone aynntıh bir harita çıkardı {bak. LIVING-STONE, David). Bununla birlikte ırmağın kaynağı ancak 20. yüzyılda bulunabildi.
Zambezi Irmağı, Zambia’nm kuzeybatı ucunda. Kalene Hill yakınlarındaki dağlardan doğar. Angola’dan gelen kollarla beslenerek önce güneye, sonra kuzeydoğuya döner. Zambia ve Zimbabve sınırı boyunca doğuya doğru akar. Mozambik topraklannda güneydoğuya dönerek Hint ökyanusu’na ulaşır.
Zambia ve Zimbabve smınnda 120 metre yükseklikten dökülerek Victoria Çağlayam’nı oluşturur. Bu çağlayan yeryüzündeiki en güzel görüntülerden biridir {bak. VİCTORİA ÇAĞLAYANI). Zambia ve Zimbabve sının üzerinde yaklaşık 280 km uzunluğundaki Kariba
Zambezi Irmağı, Victoria Çağlayanı’ndan sonra dar
bir boğaza girer, köprü, Zambla ile Zimbabve’yi
birleştirir.
lü’yle birleşir. 128 metre yüksekliğinde ve 686 metre uzunluğundaki Kariba Barajı Zambia ve Zimbabve’nin elektrik enerjisi gereksinimini karşılar. Irmağm Mozambik smırı içinde kalan bölümünde Cabora Bassa Barajı yer alır.
Zambezi denizden yaklaşık 160 km uzaklıkta, Malavi Gölü’nden (eski adı Nyasa Gölü) çıkan Shire Irmağı’yla birleşir. Zambezi denize yaklaşırken birkaç kola aynlarak geniş bir delta oluşturur. Doğu kolu kuzeyde Muselo Irmağı’nı, güneyde de ana ırmak ağzını oluşturur. Batı kanalı ise Inhâmissengo ve Me-lambe ırmaklarına ayrîlır. Ağız bölümü kum sırtlan, ivintiler ve çavlanlarla kesintiye uğrar.
” Irmak havzasının büyük bir bölümü, çeçe sineklerinin bulunduğu {bak. Çeçe SİneGİ) kıyılar dışında, sığır yetiştiriciliğine elverişli çayırlık alanlardan oluşur. Kıyılarda aslan, fil, gergedah ve Afrika mandası yaşar.: Shire vadisinde çay ve pa:muk yetiştirilir.
düzeyinden yüksekliği 900 metreyi geçer. Ülkenin en yüksek yerleri Malavi sınırındaki yüksek yaylalar ile ülkenin kuzeydoğusundaki Muşinga Dağları’dır. Ülkenin batı kesiminden geçen Zambezi Irmağı güneyde Zimbab-ve ile sınır oluşturur. Kafue ve Luangua ırmakları da Zambezi’ye katılır. Ülkenin kuzeyinde bulunan, geniş batakhklarla çevrili büyük Bangvveulu (“büyük sü”) Gölü Zam-bia’nın çarpıcı özelliklerindendir. Zambia-Tanzanya sınınndaki Kalambo ile Zambia-Zimbabve sınırındaki Victoria çağlayanları da ülkenin görülmeye değer yerlerindendir.
Mayıstan temmuza kadar süren serin ve kuru Zambia kışını, ağustos-ekim arasında sıcak ve kuru bir mevsim izler. Kasım ve nisan arasındaki yaz ayları sıcaktır, hava sıcaklığı 37°C’ye yükselir. Yağışların büyük bölümü yazın görülür.
Zambia’da aslan, pars, fil, suaygırı;,ve çeşitli antilop türlerini içeren zengin bir yabanıl yaşam vardır. Yabanıl hayvanlann çoğu, ülkenin ortabatı kesiminde yer alan Kafue Ulusal Parkı’nda görülebilir.
Halkın büyük bölümü Bantu kökenlidir. Köylerde yaşayanlar mısır ve darı gibi ürünlerin tarımını yapar, ayrıca sığır ve kümes hayvanları yetiştirir. Pek çok insan kentlerde yaşamaktadır. Bütün azgelişmiş ülkelerde olduğu gibi insanların çoğu yoksuldur. Enflasyon ve besin yetersizliği sürekli bir sorun oluşturmaktadır.
Ülkede en çok çiftçilik ve madencilikle uğraşılır. Başlıca tarım ürünleri mısır ve güneydoğudaki>Chipata (eski adı Fort Jame-son) dolaylarında yetiştirilen tütündür. Öteki