ZURBARAN

(Francisco DE), İspanyol ressam (Fuente de Cantos, Badajoz, 1598 – Madrid 1664). Bask bir tüccarın oğluydu, üç kez evlendi, birçok çocuğu oldu, son yılları sıkıntı içinde geçti. Caravaggi- ocu natüralizmin ve o dönemde çok yaygın olan çokrenkli heykel sanatının etkisinde kaldı. Daha çok manastırlar için çalıştı, 1626’da Sevilla’daki dominikenlerden ilk önemli siparişini aldı: yalnız iki panosu günümüze ulaşan Aziz Dominicus’un yaşamı (Magdalena kilisesi, Sevilla). 1629’da fransiskenler için gerçekleştirdiği Aziz Bonaventura’nın yaşamı konulu dört tablo ile (ikisi Louvre’da) ustalığını kanıtladı. Ünü gittikçe yaygınlaştı; 1634’te Madrid’e gitti ve orada dostu Velâzquez ile birlikte Buen Retiro’nun süslemelerinde çalıştı (Herakles’in işleri, Prado). Başyapıtları, 1638-1647 arasında Jerez de la Frontera yakınındaki certosa için yaptığıresimler (Muştulama, Çobanların tapınması, Müneccimlerin tapınması, Sünnet [Grenoble müzesi); öbürleri Câdiz vb.’de) ve Guadalupe’deki (Extremadura) hie- ronymusçular manastırındaki dizidir Halk gözüyle yaptığı gözlemlerin doğruluğu, ritim ve kompozisyondaki genişlik, renklerin zarif yoğunluğu, planların arılığı, bu yapıtlarda mistik duygunun derinliğini dile getirme bakımından az rastlanan mükemmelliktedir. Yaşamının bundan sonraki bölümünde Zurbarân’ın esininde bir gerileme görülür. Üslubu, Murillo’nun etkisiyle, sözgelimi, öğrencilerinin yardımıyla Amerika için gerçekleştirdiği kadın martyr figürlerinde (1647’de Lima için 24 tane; 1649’da Buenos Aires için, aralarında Azize Apollonia [Louvre] ve Azize Agathe’nın de [Montpellier] bulunduğu 15 tane) daha da zarifleşir. Yaşadığı sırada üne kavuşan, ama ölümünden sonra unutulan Zur- barân, romantizm çağında yeniden ün kazandı, özellikle de XX. yy.’da, çağdaş resmin eğilimlerine ayak uyduran, yapıcı, yalın üslubu ve renk tonlarındaki parlak yoğunluk sayesinde Murillo’dan bile üstün tutuldu, modern sanatın öncülerinden biri olarak kabul edildi. Yaşadığı dönemde Zurbarân’ın, tersine, Ortaçağ teknik ve anlayışının kimi yanlarını koruyan bir ressam olarak görüldüğünü vurgulamak gerekir.