Dehuk, Irak’ın kuzey kesiminde il (muhafaza) ve il merkezi kent. Kürt Özerk Bölgesi’nin üç ilinden biridir. Türkiye sınırına bitişik dağlık bir bölgede 6.120 km2’lik alan kaplayan il toprakları tarıma uygun olmamakla birlikte meyve bahçeleri ile otlaklar için elverişlidir. Dehuk kenti, Dicle Irmağı vadisinin kuzey ucunun yakınlarında yer alır. 1974’teki Özerklik Yasası’ndan sonra Dehuk’ta yeni bir meyve konservesi fabrikası ile bir ...

Dehua porseleni, Fukien yönetim bölgesindeki Dehua’da üretilen beyaz Çin porseleni. Ming döneminde (1368-1644) yapılmaya başladıysa da, günümüze ulaşan örnekle- Dehşur’da Firavun Snefru tarafından yaptırılan Eğri Piramit, Mısır H. Roger – Viollet dan (y. 2565-35) yaptırılmıştır. Bunların daha eski olanı, ortasında eğimi düştüğü için Eğri, Körelmiş, Düzmece ya da Eşkenar Piramit gibi adlarla anılmıştır. Bu piramit, gerçek piramit yapmaya yönelik ilk ...

Dehşur, Nil’in batı kıyısında, Sakkara’nın tam güneyindeki piramit bölgesi. Yöredeki beş piramitten ikisi, 4. sülale zamanında (İO y. 2613-y. 2494) Firavun Snefru tarafınmuş ve 43°’ye düşürülmüştür. Beş piramit arasında en iyi korunanı Eğri Piramit’tir; bu piramit ayrıca Eski Krallık Döneminin iki girişi bulunan tek piramididir. Dehşur’daki Snefru piramitlerinden İkincisi olan Kuzey Taş Piramidi, 43°’lik bir eğimle inşa edildiği için daha ...

Dehriye, d e h r î y u n , m a d d İ y u n , Hissi y u n olarak da bilinir, İslam dünyasında 10. yüzyılda ortaya çıkan, zamanın (dehr) ve maddenin ilksiz ve sonsuz olduğunu savunan felsefe akımı. Ravend’de doğup Bağdat’ta yetişen İbn Ravendi’nin (ö. 910) kurduğu kabul edilen Dehriye, yalnız duyularla algılanabilen maddi dünyanın ...

Dekadanlar (Fransızca decadence: “çöküş”, “gerileyiş”), 19. yüzyıl sonunda ortaya çıkan şairler grubu. Terim, daha çok Fransız simgecileri ile Estetikçilik(*) akımının ikinci kuşağını oluşturan Ingiliz şairleri için kullanılır. Her iki grup da, edebiyatı ve sanatı toplumsal yaşamdan bağımsız, ayrı bir alan olarak tanımlamayı amaçlamıştır. Bazı şairlerin ahlaki açıdan serbest davranışları, terime ahlaki bir boyut da kazandırmıştır. “Dekadan” sözcüğü, 19. yüzyıl sonunda ...

Dekabristler, 26 Aralık 1825’te başlattıkları ayaklanma başarısızlığa uğrayan, ama mücadeleleriyle sonraki devrimci kuşaklara esin kaynağı olan Rus devrimcileri. Çoğunluğu üst sınıf ailelerden gelme, Napoleon Savaşları’nm ardından Fransa’yı işgal eden Rus birliklerinde yer almış subaylar, masonlar ve Rusya’daki gizli yurtsever (sonradan devrimci) örgütlerin üyeleriydi. Selamet Birliği (1816), Refah Birliği (1818), Kuzey Birliği (1821) ve Güney Birliği (1821) gibi örgütleri vardı. Kuzey ...

Dejef Burnu, Rusça m is d e j n y o v a , Rus SFSC’de Çukçi Yarımadasının ve bütün Avrasya kütlesinin en doğu noktasını oluşturan burun. Alaska’daki Galler Prensi Burnundan Bering Boğazı ile ayrılır. Rusça adı, 1648’de F. A. Popov ile birlikte burnu ilk kez dolaşan Rus kâşifi S. I. Dejnyov’un anısını yaşatmak için 1879’da konmuştur.

Dejerine-Roussy sendromu, t a l a m u s s e n d r o m u olarak da bilinir, talamusun arka bölümünde, genellikle damarların örselenmesi sonucunda gelişen sinir sistemi bozukluğu. Vücudun yalnızca bir yanında yüzeysel ama kalıcı duyu yitimi, hafif felç ve hafif eşgüdüm bozukluğu gibi belirtilerle tanımlanan hastalık, ayrıca nesneleri tanıma yetisinin tamamen ya da büyük ölçüde yitimine, ...

Deizm bak. Yaradancılık

Deirdre, Eski İrlanda dilinde d e ir d r iu , ilk dönem İrlanda edebiyatında, Ulster çevriminin büyük aşk öyküsü Oidheadh Chloinne Uisneach’in (Usnech’in Oğullarının Yazgısı) soylu ve güzel kadın kahramanı. İlk kez 8. ya da 9. yüzyılda ortaya çıkan öykü sonradan yapılan düzeltmelerle 15. yüzyılda Oidheadh Chloinne Tuireann (Tuireann’ın Çocuklarının Yazgısı) ve Oidheadh Chloinne Lir (Lir’in Çocuklarının Yazgısı) ile ...

Deiphon, Kuzey Amerika’nın Silüriyen Dönem (y. 430-395 milyon yıl önce) kayaçlannda fosillerine rastlanan trilobit (soyu tükenmiş eklembacaklı) cinsi. Değişik biçimleriyle kolayca ayırt edilebilen bu trilobitlerin körelen göğüs loplarından geriye yalnızca dikenli bölütler kalmıştır. Ön bölümün kenarlarında bulunan gelişmiş dikenler, küçük olan kuyruk bölümünün arka kenarlarında da görülür. Üstünde birçok küçük kabartı bulunan baş bölümü belirgin biçimde küreseldir. Deira, Britanya Adasının ...

Deiotarus (ö. İÖ 40), Anadolu’nun ortakuzey kesimindeki Galatia’nın batısında yaşayan Tolistobogii halkının tetrarkhes’ı (eyaletin dörtte birinin yöneticisi), daha sonra bütün Galatia’nın kralı. Romalıların sadık bir müttefiği olan Deiotarus, Romalı komutanların Roma Cumhuriyeti’nin yıkılmasına yol açan iç mücadelelerine de karışmışür. Deiotarus İÖ 74’te Pontus kralı VI. Mithradates’in istilacı ordularını Frigya’dan sürdü. Gnaeus Pompeius, Deiotarus’un bu desteğine karşılık İÖ 64’te ona kral ...

Deiokes (ü. İÖ 8. yy sonu ve 7. yy başı), Manna Krallığı’na (bugün İran Azerbaycam) bağlı küçük bir Med kabilesinin reisi. Ölümünden sonra, Med İmparatorluğunun kurucusu olduğu inancı yerleşmiştir. IÖ. 5. yüzyılda yaşamış Eski Yunan tarihçisi Herodotos’a göre, Deiokes Medlerin ilk kralıydı. Önceleri hiçbir siyasal örgütlenmenin bulunmadığı köylerde oturan Mod kabileleri, kararlarının adilliğiyle ünlü bir köy yargıcı olan Deiokes’i kral ...

Dekkan Minyatür Okulu, 16. yüzyılın sonlarında Hindistan Yarımadasındaki Dekkan sultanlıklarının egemenliği altındaki topraklarda gelişmeye başlayan minyatür üslubu. Yerli ve yabancı sanat biçimlerinin oldukça duyarlı bir biçimde bütünleştiği bir Dekkan Minyatür Okulu’ndan bir örnek, 18. yy ortaları; Haydarâbad, Hindistan; özel koleksiyon P Chandra üsluptur. Uzatılmış figürler Vicayanagar duvar resimlerinin, zemindeki çiçek dalları, yüksek ufuk çizgisi ve genelde manzaranın ele alınışı ise ...

Deken, Aagje, asıl adı a g a t h a d e k e n (d. 10 Aralık 1741, Amstelveen – ö. 14 Kasım 1804, Lahey, Felemenk), Felemenkli yazar. Betje Wolff ile birlikte ilk Felemenkçe roman olan De historie van mejuffrouw Sara Burgerharfı (1782, 2 cilt; Bayan Sara Burgerhart’ın Öyküsü) yazmıştır. Pek az yankı uyandıran bir dinsel şiirler kitabı yazdıktan ...

dekatlon, yarışmacıların, birbirini izleyen iki gün boyunca 10 ayrı yarışmaya katıldıkları atletizm karşılaşması. İlk kez 1912 Olimpiyat Oyunları’nda yer almış ve üç gün sürmüştür. İlk gün yapılan 100 m koşusu, uzun atlama, gülle atma, atlama ve 400 m koşusuyla ikinci gün yapılan 110 m engelli koşu, disk atma, sırıkla atlama, cirit, atma ve 1.500 m koşusundan oluşur. Yarışmacıların her daldaki ...

Dekapolis, Suriye Çukurundaki (bugün Bikaa Vadisi) 10 Yunan kentinden oluşan birlik. Romalı komutan Pompeius’un doğuda oluşturduğu yerleşimin bir parçası olarak İÖ 63’te kurulduğu sanılır. Skythopolis (Beysan), Hippos, Gadara, Abila (Raphana), Dium, Pella, Gerasa ve Philadelphia’yı (Amman) kapsayan sekiz kent Yahuda’nın doğusunda kesintisiz bir sınır oluşturur. Kuzeydoğuda bulunan Kanatha bu kentlerden kopuktur. Şam ise daha da kuzeydedir. İS 97/98’de kurulan Kapitolias ...

dekapaj bak. paklama

Dekalogos bak. On Emir