Codex Cumanicus, Hıristiyanlığı benimsemiş Türk boyu Kumanlardan (Kıpçaklar) kalma sözlük ve metin derlemesi. Tek yazma nüshası Venedik’teki San Marco Kütüphanesi’ndedir. Yazma nüshadaki 1303 tarihinin ilk yazıldığı tarih mi, yoksa kopya edildiği tarih mi olduğu bilinmemektedir. Codex Cumanicus, sonradan ciltlenmiş iki defterden (82 yaprak) oluşur. Birinci bölüm Latince bir girişle başlar; sonra üç sütun olarak düzenlenmiş alfabetik Latince-Farsça- Kumanca sözlük yer ...

Codex Alimentarius Komisyonu, BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) ile Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHÖ) ortak komisyonu. 1963’te gıda kalitesi standartları için uluslararası bir kod geliştirmek amacıyla kuruldu. İlk 20 yılda yüzlerce gıda maddesi ve katkı maddelerinin tanımlarını, böcek ilaçlan artıklan limitlerini de kapsayan gıda bileşimlerindeki smırlamalan ve etiketlerde bulunması gereken nitelikleri liste halinde derledi. Yüz yirmiyi aşkın üye ülke komisyopun ...

Codex, Roma hukukunda 3. yüzyılın sonundan başlayarak imparatorluk emirnamelerini bir araya toplayan yapıtlara verilen ad. Bu yapıtların en önemlileri Codex Iustinianus, Codex Gregorianus ve Codex Theodosianus’tuı. Büyük Roma hukukçusu Gaius’un ünlü yapıtı -Institutiones’ten (Düzenlemeler), Roma bankerlerinin tuttuğu yevmiye defterlerine de codex accepti et expensi dendiği anlaşılmaktadır. Codex sözcüğü Eski Roma’da çeşitli kâğıt ve parşömenlerin bir araya getirilmesiyle oluşturulan forma ya ...

Cod Burnu, İngilizce c a p e c o d , ABD’de Massachusetts eyaletinin güneydoğusundaki Barnstable ilinde çengel biçiminde yanmada. Buzul Çağında oluşmuş kumlu bir alanda Atlas Okyanusuna doğru 105 km ûzanır; genişliği 1,5-32 km arasında değişir. Kuzey ve batıda Cod Burnu körfezi, batıda Bu?zards Körfezi, güneyde de Vineyard ve Nantucket boğazlanyla çevrilidir. Yanmadanın dip kesiminden geçen 13 km uzunluğundaki ...

Coço (ö. 1057, Japonya), Budacı Japon heykelci. Birleştirme ahşap (kiyoseho) tekniklerini geliştirmiştir. Ünlü heykelci Koso’nun oğlu ya da öğrencisiydi. Coço daha çok, o dönemde Japonya’nın fiili hükümdan olan Fucivara Miçinaga ve .ailesi için çalıştı. Kyoto’da, Hoco-ci (Hojo Tapınağı) için yaptığı çeşitli heykellerden ötürü 1022’de, o zamana değin bir Budacı heykelci için görülmemiş bir onur sayılan hokkyo unvanıyla ödüllendirildi. Daha sonra ...

Cocteau, Jean (d. 5 Temmuz 1889, Maisons-Laffitte, Paris yakınlan – ö. 11 Ekim 1963, Milly-la-Foret, Paris yakınları), Fransız şairi, libretto yazarı, romancı, oyuncu, film yönetmeni ve ressam. En önemli yapıtları arasında şiir kitabı L ’Ange Heurtebise (1925), oyunu Orphie (1926; Orpheus), romanları Les Enfants terribles (1929; Müthiş Çocuklar, 1961) ve La Machine infernale (1934; Saatli Bomba, 1967) ile gerçeküstücü filmleri ...

Cocos Adası, İspanyolca i s l a d e l c o c o , Büyük Okyanusta, Kosta Rika’daki Osa Yarımadasının yaklaşık 480 km güneyinde ada. Deniz düzeyinden yüksekliği 850 m’yi bulur. Uzunluğu 8 km, genişliği 4,8 km, toplam yüzölçümü ise 24 krfr’dir. Yapı olarak Cocos Sıradağlarının bir parçası olarak güneydeki Galâpagos adalarına bağlıdır. Engebeli ve ıssız adanın kuzey kıyısında ...

Cocos Adaları, k e e l i n g a d a l a r i olarak da bilinir, Hint Okyanusunun doğusunda Avustralya’ya ait adalar. Avustralya’daki Darwin kentinin 3.685 km batısında, Singapur’un ise 1.280 km batı-güneybatısmda yer alır. Toplam yüzölçümü 14 km2’dir. İki mercanadadan oluşur. Güneydeki mercanada 26 küçük adacığı, kuzeydeki ise yalnızca Kuzey Keeling Adasını kapsar. Yönetim merkezi güneydeki ...

Cocoa-Rockledge, ABD’de Florida eyaletinin orta kesimindeki Brevard ilinde (county) ikiz kent. Atlas Okyanusu kıyısındadır. Indian Irmağını (Atlas Okyanusu suyolunun bir bölümü) aşan yükseltilmiş yolla Merritt Adasına, Cape Canaveral’a ve Cocoa Beach kentine bağlanır. Rockledge y. 1875’te kurulmuş, 1925’te kent olmuştur; adını kıyı boyunca uzanan raflar halindeki kabuklu kireçtaşı oluşumundan alır. Adı yörede yetişen hindistancevizinden gelen Cocoa 1895’te kasaba, 1911’de de ...

Coco Irmağı, İspanyolca R io c o c o , Honduras’ın güneyinde ve Nikaragua’nın kuzeyinde ırmak. Honduras’ın güney kesimindeki Choluteca ilinde, San Marcos de Colön’un batısından doğar. Genellikle doğu yönünde akarak Madriz ilinden (Nikaragua) geçer; Madriz ile Jinotega’nın ve Nueva Segovia ile Jinotega arasındaki sınırları çizer. Orta ve aşağı çığırlarında genellikle kuzeydoğuya yönelir. Sonunda bir delta oluşturarak Gracias a Dios ...

Cocle, Panama’nın ortabatı kesiminde il. Güneyde Parita Körfeziyle çevrilidir. Dağlık ve düzlük kesimlerden oluşan 5.035 km2’lik alanı kaplar. Panama’nın en verimli tarım bölgelerinin bazılan buradadır. Şeker, kahve, kauçuk, kakao, pirinç, mısır ve meyve gibi tanm ürünlerinin büyük bölümü Panama Kanalının yakınındaki kentlere gönderilir. En büyük kasabası, güneydeki layı düzlüklerinde bulunan Aguadulce’dir. Zaratı’ Irmağı ile Pan-Amerikan Karayolu’ nun üzerinde yer alan ...

Cockpit Country, Jamaika’nın içlerinde, Montego Bay’in güneydoğusunda, yaklaşık 1.300 km2’lik bir alanı kaplayan bölge. Great White Limestone (Büyük Beyaz Kireçtaşı) Platosunun bir bölümüdür. Çöküntü ve çukurların üstünde yüzlerce metre yükselen, sık bodur ağaçlarla kaplı koni ve yanmküre biçiminde sayısız tepeleri ve dik yamaçlanyla tipik bir karst alanıdır. Yerleşmeye elverişsiz bu zorlu topraklar, 1665’te İngilizler Jamaika’yı ele geçirdiğinde kaçan ve amansız ...

Çockerill,(d. 1759, Lancashire, İngiltere – ö. 1832, Aachen, Prusya), Belçika’da Sanayi Devrimi’nin başlamasına öncülük eden İngiliz mucit ye yapımcı. Gençlik yıllan sırasında İngiltere’de, çok sayıda makine tasanmı geliştirerek mekanik alanındaki olağanüstü yeteneklerini açığa vurdu. 1794’te Rusya’ya giderek zanaatçılık yapmaya başladı, iki yıl sonra da İsveç’e geçerek hükümet adına savak kapaklan imal etti, ama asıl uzmanlık konusu olan eğirme makinelerine ilgi ...

Cocker, Edward (d. 1631 – ö. 1675, Londra), ünlü Cocker’s Arithmetic (Cocker Aritmatiği) ders kitabını yazdığı kabul edilen İngiliz yazar. Bu kitabın geniş bir okur kitlesince tanınması sonucu, “oldukça doğru” anlamına gelen “Cocker’a göre” deyimi ortaya çıktı. Usta bir oymacı olarak yaptığı çalışmalardan Samuel Pepys’in Diary’sınde (Günlük) övgüyle söz edilir. Cocker’ın öteki çahşmaları arasında kaligrafiye ilişkin elkitapları, kopya edilmek ve ...

Cockcroft, Sir John Douglas (d. 27 Mayıs 1897, Todmorden, Yorkshire -, ö. 18 Eylül 1967, Cambridge, İngiltere), İngiliz fizikçi. Parçacık hızlandırıcılarının atom çekirdeğini inceleme amacıyla kullanılmasını başlatan çalışmalarıyla, 1951 Nobel Fizik Ödülü’nü Irlandalı fizikçi Ernest T. S. Walton ile paylaşmıştır. Manchester Üniversitesi’nde ve Cambridge’ deki St. John’s College’da öğrenim gördükten sonra, 1939-46 arasında Cambridge Üniversitesi’nde Jackson doğabilimleri profesörü olarak çalıştı. ...

Cockburn, Sir Alexander James Edmund, ıo. b a r o n e t (d. 24 Aralık 1802 – ö. 21 Kasım 1880, Londra), 24 Haziran 1859’da Queen’s Bench (Kraliyet Yargı Kurulu) başyargıcı, 1874’te de İngiltere başyargıcı olan ve ölümüne değin bu görevleri sürdüren İngiliz hukukçu. Sir Edward Coke’tan (1613-16) sonra Queen’s (King’s) Bench başyargıçlarınca gayriresmî olarak kullanılan Ingiltere başyargıcı unvanını ...

Cockaigne, co ck a y n e olarak da yazılır, özellikle ortaçağ Avrupa kültüründe insanların lüks içinde, çalışmadan yaşadığı hayal edilen ülke. Efsaneye göre Cockaigne’de şarap ırmakları, pasta ve şekerlemeden yapılmış evler, hamur işiyle döşenmiş sokaklar vardır. Dükkânlarda herkese parasız mal verilir. Ortalıkta dolaşan kızarmış kazlar insanları kendilerini yemeye çağırırken, gökten de tereyağlı tarlakuşları yağar. Cockaigne sözcüğünün kökeni konusunda anlaşmaya ...

Cocitsu, Çince c h e n g -s h i , Japonya’da Budacı felsefeye bağlı küçük bir düşünce okulu. İmparatorluk başkentinin Nara’da bulunduğu sırada (İS 710-784) Çin’den Japonya’ya yayılmıştır. Ne insanın ne de zihinsel ve maddi dünyayı oluşturan öğelerin kalıcı, değişmez gerçeklikleri olduğunu, bu yüzden de gerçek varlıklar olarak kabul edilemeyeceklerini savunur. Okul adını, bu görüşü en iyi biçimde yansıtan ...

Cochran, Welker (d. 1897 – ö. 26 Temmuz 1960, Belmont, California, ABD), ABD’li ünlü bilardo oyuncusu. Bilardo oyununda 20. yüzyılın ilk 30 yılı, Cochran ile rakipleri Willie Hoppe ve Jake Schaefer, Jr.’ın egemenliği altında geçmiştir. Cochran bilardo oynamaya 13 yaşında, Iowa eyaletindeki Manson’da babasının işlettiği bilardo salonunda başladı. Chicago’ da Lanson W. Perkins’in yanında bu oyunun inceliklerini öğrendi. On yedi ...

Cochran, Jacqueline, evlendikten sonra JACQUELINE COCHRAN ODLUM (d. 1910?, Pensacola, Florida – ö. 9 Ağustos 1980, İndio, California, ABD), ABD’li kadın pilot. Döneminin en çok sayıda hız, uzaklık ve yükseklik rekoru kıran pilotu olmuş, 1964’te saatte 2.300 km hıza ulaşarak o güne kadarki en hızlı kadın pilot unvanını kazanmıştır. Küçük yaştayken öksüz ve yetim kalan Cochran, yoksul bir aile tarafından ...