Bü yolda çaba gösteren Anuştigin Deıezî.’-
yi Hamza bin Ali ortadan’kaldırdıktan sonra
Beyrut, Sayda, Vâdi et-Teym ve Şam bölgelerinde
hızla yayıldı. Buradaki Dürzîler
ve ismailîler Haçlı seferlerinde müslümanlara
karşı hıristiyanların yanında yer aldılar.
Müslümanlaı* üstünlük gösterince*,
Haçlflarla işbirliği yapanlar Franklarla birlikte
Antilübnan dağlarına çekildiler. 1287’-
de Sünnîlerle Dürzîler arasındaki anlaşmazlık
kanlı bir savaş halini aldı. Mısır-Memlûk
kuvvetleri bu ayaklanmayı ancak 1293’-
te bastırabildiler. Sünnî-Dürzî çatışması
hıristiyan Marunîler’in gelişip yayılmalarına
yol açtı. Dürzîler, diğer birçok arap
kabilelerinde olduğu gibi Kaysî ve Yemanî
. olarak iki düşman gruba ayrıldılar. Böylece
1516’da Mercidabık’ta bir taraf OsmanlIların,
bir taraf da Memlûkların yanında
yer aldı. Yavuz Sultan Selim, Suriye’de
yeni devlet yönetimini kurarken Cebel’i,
kendi tarafını tutan Dürzîlerin emîri
Fahreddin’e bıraktı. Cebeli Düruz ile yakınlarındaki
Trablus-Şam ve Sayda valilikleri
arasında osmanlı devrinde sık sık
sorumluluk ve yetki konularında anlaşmazlık
çıktığı için, osmanlı yöneticileri denizden
ve karadan kuvvetler yollayarak Ceben
disipline sokmak zorunda kaldılar.
Kuyucu Murad Paşa ile çarpışan Çelâlîlerden
Canbulatlar Dürzîlere sığındılar. 1660’-
ta Şam’ın osmanlı valisi Fazıl Ahmed Paşa,
Şihabî emîri Beşir’i naip seçti. 1697’de
bütün Cebel onun emirliğini, tanıdı. 1706’-
da Beşir, düşmanları tarafından zehirlenerek
öldürülünce Cebel’de yüzyıllarca süregelen
idare sistemi bozuldu. Yeni bir feodal
sistem doğdu. Çeşitli aileler çeşitli bölgelerde
hâkimiyet kurdu. Lübnan’daki
şeyhlerin de sayıları artınca OsmanlIların
kontrolü azaldı. XVII. yy. ın ortalarından
itibaren hıristiyan misyonerlerinin etkisi altında
kalan bazı dürzî emîrleri hıristiyan
olmağa başladılar. Böylelikle miislüman –
hıristiyan çatışmasının tohumları atılmış oldu.