BOŞNAKLAR; Bosna-Hersek Müslümanlanna verilen ad. Bosna-Hersek’in Türkler tarafından fethinden sonra (1463), Hıristiyanların zulüm ve adâletsizliklerinden bıkan Bosnalılar hızla Müslüman oldular. Müslüman olan bu BosnalIlara “Boşnak” denildi. Boşnaklar, Osmanlı İmparatorluğuna sa- dâkatla hizmet ettiler. İçlerinden çok değerli devlet adamları yetişti. Sokullu Mehmed Paşa, Hadım Sinan Paşa, Dâmâd İbrâhim Paşa, Kara Davut Paşa, Mostarlı Mustafa Paşa, Tiryâki Haşan Paşa ve Cezzâr Ahmet Paşa bunlardan bir kaçıdır. İslâmiyete sıkı sıkıya bağlı olan Boşnaklar, 1839’da gerçekleştirilen ve Osmanlı Devletinin yok olma devrinin başlamasına sebeb olan “Tanzîmât fermânı”na karşı 1879 ve 1848 yıllarında olmak üzere iki defâ ayaklandılar. Ancak bu ayaklanmalar iktidârda bulunan mason Mustafa Reşîd Paşanın emri üzerine kanlı bir şekilde bastırıldı. 1878 Berlin Antlaşmasına göre Boşnaklar. Avusturya-Macaristan idâresine verildiler. Bu sırada Boşnakların bir kısmı Türkiye’ye göç etti. İkinci ci- hân savaşından sonra Yugoslavya’da rejim bunalımı başladı. Bu sıkıntılardan kurtulmak için yine bir kısmı Türkiye’ye bir kısmı ABD ve Kanada’ya göç etti. Hâlen Bosna-Hersek’te Boşnak yaşamaktadır.
Sırp saldırılarının başlamasından sonra Bosna- Hersek’te katledilen Boşnak Müslümanların sayısı yüz bini geçti. Mezarlıklarda yer kalmadığı için şehidler artık futbol sahalarına defnediliyor. Mücahidler şehid olan arkadaşlarına karşı son görevlerini yerine getirdikten sonra doğru cepheye koşacaklar. Ertesi güne içlerinden kaçının sağ kalacağı ise meçhul.
Boşnaklar. çoğunlukla uzun boylu, sağlam yapılı, kumral ve elâ gözlü olurlar. Boşnak erkekleri kısa etek ve onun üzerine giyilen çetik pa- puç. başlık olarak keçe külâh ve fes üstüne sarılmış iki tarafı püsküllü abani sarık giyerlerdi. Bellerine kuşandıkları meşin kemere bir kama sokarlardı. Kadınların da ayrıca millî kıyâfetleri vardı. Açık sözlü ve misfâfirperverlik de Boşnakların başlıca özelliklerindendir. Sırpça, Boşnakça ve Hırvatçanın karışımı olan Boşnak Türkçesi ile konuşurlar. Yazıda İslâmiye- ti kabûl ettikten sonra İslâm harflerini kullanmaya başladılar. İslâm harfleriyle birçok edebî eser yazıldı. Muhammed Hevâî Üsküfî Tebşirât-ül- Arifîn eseriyle berâber birçok İlâhîsi, Bosnasaraylı Derviş Haşan Kâimî’nin bir Dîvân ı, Şeyh Zepçe- li Seyyid Abdul Vahhab İlhâmî’nin şiir kitapları yanında mevlîd gibi eserlerini saymak gerekir.