EGE MEDENİYETİ

EGE MEDENİYETİ; Alm. Ägäische Zivilisation
(f), Fr. Civilisation (f) égéenne, İng. Aegean
civilisation. Anadolu’nun batı kıyıları, Girit, Ege
adaları ve Yunanistan’da M.Ö. 3000 ile 2000 yılları
arasında gelişmiş bulunan medeniyet. Geniş
bölgeye yayılan bu insanların ortaya koyduğu medeniyette
mahallî ayrılıklar bulunmakta ise de bir
bütün olarak değerlendirilir. Bunların Anadolu’dan
batıya göçtükleri tahmin edilmektedir.
Ege Medeniyetinin gelişmesini dörde ayırmak
mümkündür:Girit Medeniyeti
İlk Minos devri (M.Ö. 2600-2000 yılları arasında):
Bu devirde Doğu Girit’te küçük liman şehirleri
kurulmuştu. İç kısımlarda ise bâzı duvar kalıntılarına
rastlanmıştır. Yapılan kazılarda çok
renkli ve değerli taşlardan çömlekler, çeşitli motiflerle
süslü mühürler, çeşitli biçimde altın işlemeler
ortaya çıkarılmıştır.
Orta Minos devri (M.Ö. 2000-1550 yılları
arasında): Knossos ve Phaistos saraylarının en eski
kısımları bu devre aittir. Sarayların duvarlan alçı
ile sıvanmış düz renge boyanmıştı. Bu devrin,
Kamares seramikleri, toprak kaplardan en önemlileridir.
Mühürler toprak tabletlerde rastlanan eşyâlardandır.
İleri Minos devri (M.Ö. 1550-1150): Bu devir
Girit sanatının en yüksek devridir. Meşhur saraylardan
Knossos, Phaistos, Hagia Triada ve Mallia
yontulmuş taşlardan yapılmış, harç olarak da
balçık kullanılmıştır. Fildişi, bronz ve pişmiş topraktan
yapılan heykelcikler, akropotlar ile dua
edenleri göstermektedir. Altın işlemeler, mâdenî
âletler bu devir medeniyetini sembolize etmektedir.
Bitki motifleri ile, deniz hayvanlarının figürlerine
vazolarda çok rastlanmaktadır. Orta Minos
devrinde yavaş yavaş görülmeye başlanan resimyazı
gitgide çizgisel yazı şekline çevrilmiştir.Hellas Medeniyeti
İlk Hellas devri (M.Ö.2600-2000): Bu devirde
yerleşme bölgeleri yavaş, yavaş şehirleşmeye
başlamıştır. Bu zamanda Girit Medeniyetinin
etkisi görülmeyip, bulunan toprak küpler mat
renkli olup sırla kaplıdır. Küp ve taşların ağızları
çoğunlukla gaga şeklindedir.
Orta Hellas devri (M.Ö. 2000-1550): Bu devir
mezar şekilleri ve seramik tipleri bakımından
diğer devirden ayrılır. Diğer devirdeki mat çömleklerin
yanında cilalı renkli çömleklere de rastlanır.
İleri Hellas Mykenai devri: Minos biçimciliğinin
etkisi daha çoktur. Yalnız bunlar o zamânm
özelliğine göre işlenmiştir. Mezarları kubbeli olup
bu tip örneklerin en eskileri bu devre âittir. Ölülerin
tekrar dirileceklerine inandıkları için mezarlara
koydukları altın süs eşyaları, bronz ve beyaz mermerden
yapılan silahlar, kaplar, vazolar, yapılan kazılar
sonu ortaya çıkarılmıştır.
Kyklad Medeniyeti
Sanat bakımından Girit Medeniyetinden çok geridir.
Kazılarda bulunanlar bu medeniyetin İlk Minos
devrinden eski olmadığmı göstermektedir. Daha sonraki
zamanlarda Minos ve Mykenai etkisi görülür.
Batı Anadolu Medeniyeti
Yapılan kazılarda bu devre âit başlıca eserler
Troia şehrinde bulunmuştur. Şehir kat, kat olup
birinci ve ikinci katlar M.Ö. 3000 yılının ortasından
kalmadır. Therme gibi bazı yerlerde de şehirler
ortaya çıkarılmıştır. Bu devrin en önemli seramik
biçimleri gagalı olanlardır. İç Anadolu’nun
bu devre âit kültürleri ile tamasları varsa da Ege ile
irtibatları daha fazladır.
Ege havzasında yaşayan bu insanların, putperestçe
bir hayat sürdükleri; medeniyetin, insanların
ruhlarını rahat ettiren fonksiyonundan mahrum
oldukları görülmektedir. Hatta, eski Yunanlılarda
Pederâstie’nin (Gulâmperestlik’in) yaygın
olduğu bâzı kitaplarda yazılıdır.