EKZEMA

EKZEMA; Alm. Ekzem (n), Fr. Eczema (m),
İng. Eczema. Derinin herhangi bir bölümünün kaşıntılı,
kızarık, kabuklu, nemli, pullanma özelliklerini
gösteren bir hastalığı. Had olan ekzamalarda
içi sıvı dolu kesecikler, kırmızılık, nemlilik ve
kabuklanma göze çarparken, müzmin (kronik) ekzemalarda
kaşınmaya bağlı pullanma, deride kalınlaşmadikkati çeker. Dikkatli bir muayene ve özgeçmiş
değerlendirilmesiyle teşhis konulur. Ekzemanın
birçok tipleri vardır.
Atopik ekzema: Tipik allerjik bir deri hastalığıdır.
Herhangi bir yaşta ortaya çıkabilen irsî,
müzmin bir özelliği olup, deri belirtileri yanında,
çok defa allerjik nezle, astım, konjoktivit, migren
gibi hastalıklar da bulunur. Hastalığın oluşunda irsiyet,
çiçek tozları, gıdâî allerjenler (allerji yapan
gıdâlar), heyecan stresleri, enfeksiyonlar, deterjanlar,
muhitin âni ısı değişiklikleri, aşırı sıcaklık,
rutûbet, ter birikmesi gibi faktörler rol oynar. Süt
çocukluğu devrinde ortaya çıkmışsa, yanaklarda
hafif kızarma, deride kuruluk, çatlaklar, kepeklenmeler,
nemli plaklar dikkati çekerler. Belirtiler
ağız ve göz çevresi, burun, çene, kulak önüne kadar
yayılır. Umûmiyetle çocuk dört yaşma gelince
kendiliğinden iyileşir. Çocukluk çağında ve
ileri yaşlarda görülen atopik ekzemada aşırı kaşıntılı,
kabuklu, kırmızı, kahverengi plaklar dikkati
çeker. En çok dirsek önü ve diz altı bölgesi kaşınır.
Kaşıntı bâzan bütün vücûdu tutabilir.
Tedâvisi: Hastayı, deterjan, sabun gibi tahriş
edici allerjenlerden uzaklaştırmalı, onlara karşı
aşılanmalıdır. Şikâyetleri giderici tedâvi olarak,
steroitli merhemler, % 1.2’lik katranlı merhemler,
ağızdan steroitli haplar, antihistaminikler, sâkinleştiriciler,
yara pansumanı verilir.
Temâs ekzeması: Deri ile temas eden herhangi
bir maddenin parçalarının, derinin iç tabakalarına
kadar girebilme özelliği varsa, iç tabakalarda
proteinlerle birleşip vücut için bir antijen
vasfı kazanacak ve vücutta buna karşı antikor
meydana getirecektir. Belirli bir süre sonra aynı
madde tekrar deriyle temâs ederse mevcut antikorlar
duruma müdâhale edip, onlara karşı vücûdu
korumaya geçeceklerdir. Bu zaman, allerjik
temâs ekzamasının belirtileri deri üzerinde kendini
gösterecektir. Başlangıçta hafif bir kızarıklık mevcuttur.
Zamanla kabarıklıklar ve içi sıvı dolu kesecikler,
daha sonra da bu keseciklerin patlamasıyla
kabuk teşekkül eder. İyileşme safhasında da kepeklenmeler
dikkati çeker. Kaşınmaya bağlı olarak
deri siyahlaşır. Pul pul olur. Ayakkabı, çorap, elbise,
saat, bilezik, yüzük, deterjanlar ve daha birçok
madde temâs ekzemasına sebeb olabilir.
Tedâvi: Tahriş edici ve allerji yapıcı maddeleri
şahıstan uzaklaştırmak en iyi tedâvi yoludur.
Kaşıntı için antihistaminikler; sulanma için asit borikli
su ile pansuman; kortiko steroitli merhem, iğne
veya hap ile antihistaminikli ilaçlar kullanılmalıdır.
Burada mühim bir nokta mevcuttur; steroitli
merhemleri, iğne ve hapları uzun süre kullanmamalıdır.
Zirâ deriyi çok inceltir. Ayrıca ülseri,
tansiyonu, şekeri olanlar başka çâre bulunduğu
müddetçe kortizonlu iğne ve hapları hiç, merhemleri ise devam veya çok uzun süreli olârak
kullanmamalıdır.
Meslek ekzemaları: Meslek hastalıkları çok
defa irritasyon dermatiti olarak başlar. Bu maddeler
direkt olarak allerjik değildirler. Temâs ekzeması
gibi antikor teşekkül ettirmezler. Fakat devamlı tesirlerle
deriyi tahrip edip, korunma bariyerini yıkarlar.
Derinin sathî katlarında meydana getirdikleri
mekanik tahriş neticesinde belirtiler ortaya
çıkar. Önce deride hafif bir kırmızılık, kepeklenme
ve nihâyet iltihaplanmalar teşekkül eder. Meslekî
ekzemalarda hastalığı yapan âmiller yıkama
suları, sıvı yağlar, temizleme vâsıtaları, sabunlar,
benzin, benzol vb.’dir.
Tedâvisinde en iyi yol, âmil olan maddelerden
kişiyi uzaklaştırmaktır.
Ekzemalarda, çoğunlukla bir allerji mevcuttur.
Bu allerji meskene, muhite, iklime ve gıdâlara
bağlı olabilir. Gıdâ allerjisinin tesbiti için hastaya
2-3 gün sâdece çay ve bisküvi verilir. Herhangi bir
iyileşme görülür ise, allerjinin gıdâdan olduğu anlaşılır.
Sonra şüpheli gıdâlar tek başlarına verilerek
hangisinin allerji yaptığı tesbit edilir.