DÜNYA SAVAŞI

Fransızların başarısızlığı, Almanların yeniden güçlenmesi. Yıpratma
savaşı kesin bir sonuç vermeyince başka yoldan sonuca
ulaşmak düşünüldü; fakat Rus ihtilâli ve A.B.D.’nin savaşa
girmesi iki savaşçı tarafın hazırladığı yeni planları altüst etti.
Hindenburg elindeki imkânların azlığından ötürü ilk defa olarak
müttefiklerin harekâtı karşısında savunmaya geçmek, birliklerini
önceden tahkim edilmiş bir hat üzerinde toplamak zorunda
kaldı (Saint Quentin-La Fere hattı) ve bu hatta tutunma
emrini verdi (27 şubat). Denizaltı savaşından, A.B.D.’nin savaşa
girme ihtimalini de göze alarak kesin bir sonuç beklenmekteydi.
Her ne kadar harekâtın temposunu zorla kabul ettiremedi
ise de elverişli gördüğü olaylardan faydalanmasını bildi: Aisne’-
deki Fransızların başarısızlığı Almanların kendilerine güvenini
arttırdı. Rus cephesinin yavaş yavaş ortadan kalkması (eylülde
Riga düştü, Almanlar Bukovina ve Galiçya’yı yeniden ele geçirdiler),
Brest-Litovsk anlaşması (15 aralık), Almanların lehine
beklenmedik olaylardı. Brest-Litovsk mütarekesi, Almanya’ya,
özellikle mayıs-ağustos aylarında Carso’dan yapılan İtalyan taarruzları
sonunda kötü duruma düşen Avusturya’yı kurtarmak
imkânını verdi. İtalyan ordusu Caporetto’da bozguna uğratıldı,
italyanlar Piave nehrine doğru geri çekildiler (24 ekim).
Fransız orduları başkumandanı general Nivelle, Joffre’un planlarını
değiştirerek geniş cephe üzerinde kısa zamanda bir yarmaya
girişmek, başarıdan hemen faydalanarak da kesin sonuca
varmak istedi, ingilizlerin Artois’da yaptıkları taarruzdan sonra
(9 nisan) Nivelle’in büyük taarruzu 16 nisanda Chemin de Dames’dan başladı, fakat tam bir başarısızlıkla sonuçlandı; bu
olay üzerine Nivelle’in yerine Petain getirildi (15 mayıs;.
Müttefik kuvvetlerin dağılışı. Müttefikler arasında birliğin bulunmayışı
Almanların güçlerini derleyip toparlamalarını kolaylaştırdı.
Gerçekten bu sırada ingilizler, Türklere karşı giriştikleri savaşta
bütün imkânlarını seferber etmişlerdi. Batı cephesinde de
Belçika kıyılarını ele geçirmek ve alman denizaltı yuvalarına
ulaşmak üzere Flandres’dan taarruza geçtiler (haziran, aralık),
tik tank savaşı Cambrai’de yapıldı. Fransız lara gelince;
orduların moralini düzeltmek ve yeni bir biçimde harekâta geçerek
askerin güvenini kazanmak zorundaydılar. Petain, ağustosta
Verdun’de, ekimde Malmaison’da hedefleri belirli olan,
fakat kesin bir başarı sağlayan malzeme muharebelerine girişerek
birliklerinin güvenini kazandı.
Selânik cephesinde emir ve kumanda General Sarrail’den alınmış,
general Guillaumat a verilmişti. Bu cephede harekâta geçilmedi.
Müttefikler ancak Caparetto bozgunundan sonra savaşı
sona erdirmek amacıyle faaliyetlerini birleştirmek ihtiyacını duydular.
Kasım ayında Foch, birkaç tümenle İtalya’ya gönderildi ve
oradaki durumun düzelmesini sağladı (İtalyan başkumandanlığına
Cadorna’nın yerine Diaz’m getirilmesi). Rapallo’da Müttefik
Devletlerinin daimî askerî temsilcilerinden kurulu Müttefiklerarası
bir yüksek savaş konseyi kuruldu. Bu teşebbüs, emir
ve kumandanın tek bir elde toplanması için atılan ilk adımdır.