DEVLETLER HUKÛKU

DEVLETLER HUKÛKU; Alın. Internationales
Recht, Fr. Droit international, İng. international
Law. Bağımsız devletlerle milletlerarası
kuruluşların uymak zorunda olduğu hukuk kurallarının
bütünü. Bu hukuka, Devletlerarası Hukuk,
Milletlerarası Hukuk ve Devletler Umûmî Hukûku
da denir.
Devletlerin yabancı şahıslara olan ilişkilerini
düzenleyen Devletler Husûsî Hukûku, Devletler
Hukûkunun bir kolu değildir. Ayrı bir hukuk dalıdır.
Devlet hukûku, devletler topluluğunun bağımsız
bütün üyelerini eşit olarak bağlar. Devletler Hukûku
bakımından bütün devletler, toprak genişlikleri
ve kuvvetleri ne olursa olsun eşittir. Devletler
hukûku, milletlerarası kişiler saydığı devletlerle
ve onların devletler topluluğu içindeki davranışlarıyla
uğraşır. Kuralları gereğinde zorla devletlere uygulatacak
bir kuvvet, bir otorite yoktur. Uygulayacak
devletlerin iyi niyetlerine bağlıdır. Milletlerarası
bir kuruluş olan Birleşmiş Milletlerin kararları
dahi devletlerin Devletler Hukûku kurallarına
uymasını sağlamakta*yeterli olmamaktadır.
Devletler hukûkunun târihçesi: Avrupa ülkelerinde,
Devletler Hukûku, günümüzdeki hüviyetini
ancak 19. yüzyıl ortalarından îtibâren almaya
başlamıştır. Halbuki günümüzde yeni yeni söz konusuolan Devletler Hukûku problemlerine zamanımızdan
bin sene önce İslâm âlimleri kâideler
koyarak çözümler getirmişlerdir. Devletler Hukûkuna
âit meseleler, çeşitli fıkıh ve siyer kitaplarında
en teferruâtlı şekilde ortaya konmuştur.
Çeşitli kaynaklardaki bu bilgileri, Büyük İslâm
âlimi Serahsî (mîlâdî 1009-1090) Siyer-i Kebîr
Şerhi adlı eserinde toplamıştır. Bu eser Devletler
Hukûku sâhasında ilk yazılı eser olarak kabul edilmektedir.
Câfer-i Tayyâr’ın Habeşistan’da Necâşî’nin
huzûrunda söylediği sözler de Devletler Husûsî
Hukûkunun temelini teşkil etmiştir.
Kaynaklar: Devletler hukûkunun dört çeşit
kaynağı vardır. Bunlar: 1) Devletlerarası antlaşmalar,
2) Teâmüller (Milletlerarası davranış şekilleri),
3) Genel hukuk ilkeleri, 4) Milletlerarası
mahkemelerin içtihatları. Bir işlemin teâmül sayılabilmesi
için bütün devletlerin kendilerini ona
uymak mecbûriyetinde saymaları ve yine bütün
devletlerce uzun zamandan beri uygulana gelmesi
gerekir. Bunlar; hukuk ilkeleri, devletin devamlılığı,
ahde vefâ gibi ilkelerdir.
Devletler Hukûkunun düzenlediği konular
şunlardır:
Devletin ülkesi ve yetkileri, milletlerarası
ulaştırma, kara ulaştırması, akarsular ulaştırması,
deniz ulaştırması (açık deniz, iç sular, kara sular,
kıta sahanlığı, boğazlar vb.) hava ulaştırması, milletlerarası
uyuşmazlıkların barışçı yollarla çözülmesi
(diplomasi, siyâsî hakem ve yargı yoluyla çözer),
savaş ve tarafsızlık gibi devletlerarası problemlerdir