EKBER sıf. (ar. kibr, büyüklük’ten ekber).
Esk. En büyük: Ey sark cedd-i ekberimiz
âb-ı tîginin f Bı-hadd imiş güneş gibi tenvir
savleti (Yahya Kemal). || 1. Erkek adı.
ü Ekber ü erşed, soyun en büyük ve
en ergini. || Allahu ekber, Tanrı uludur, jj
Cihâd-ı ekber, gazâ-yi ekber, din uğruna
yapılan büyük savaş.
— Ekber evlât hakkı, OsmanlIlarda
saltanatın hanedanın büyük erkek evlâdına
geçmesi esas
— Ekber evlât hakkı Osmanlı devletinde
Ahmed I zamanında (XVII. yy.)
kanunlaştı, hanedan mensuplarından ekber
ve erşed olanın saltanata sahip olması
esası kabul edildi. 1876 Kanun-u Esasisinin
3. maddesi, Ahmed I’den beri gelen
ekber evlât hakkını kabul etti: Saltanat…
Usul-i kadimesi veçhile ekber evlâda aittir.
En büyük erkek evlâdın üstün hak sahibi
olmasına, her zaman titizlikle riayet
edilmiş bir kural olmamakla birlikte, toprak
hukukunda sahib-i arz denen sipahinin
veya toprağı ekip biçen reayanın ölümü
halinde de rastlanırdı. Batı feodalitesinde
bu telâkki mevcut olduğundan, ekber evlât
hakkı müessesesinin izlerine, toprak
hukuku alanında ve bir örf ve âdet hukuku
kuralının uygulanması şeklinde çağdaş
hukuk sistemlerinde de rastlanır. (Med. kn.
md. 598). Miras taksiminde, bir bütün olarak
işletilen ziraî gayrimenkuller bakımın- :
dan erkek evlât üstün tutulmuştur (Med.
kn. md. 598/11).