Cuma’nın Şartları

Cuma namazıyla alâkalı iki nevi şarttan bahsedilir: vücûb şartları ve sıhhat şartlan; yani cumanın bir kimseye farz olması için aranan şartlar ve kılman bir cuma namazının muteber olabilmesi için aranan şartlar. Bu iki nevi şart yekdiğerinden tamamen ayn değildir. Bazı hususlar yalnız bir nevî şart içine girerken bazılan her iki nevî içinde de yer almaktadır. Bu şartlann bir kısmı Kitâb ve Sünnette tasrih edilmiş olmayıp, çeşitli delâlet yollan ile müctehidler tarafından tesbit edilmiş ve bu sebeple de herhangi bir hususun şart olup olmadığı mevzûunda görüş ve ictihâd farkları meydana gelmiştir.Biz önce mezheplere göre şartlan sıralayacak sonra da bunlan tetkik süzgecinden geçirmeye çalışacağız.
1. Vücûbunun Şartlan: Diğer namazların farz olması için aranan şartlara ilâveten cuma namazının bir kimseye farz olabilmesi için şu şartların bulunması gerekir: a) Erkek olmak; cuma namazı kadma farz değildir, fakat kılarsa sahih olur ve artık o günün öğle namazım kılmaz. b) Hür olmak. Köleye cuma namazı farz değildir, kılarsa öğle namazı yerine geçer. c) Cuma kılman yerde ikâmet eder olmak. Bu yerin şehir ve köy olması, şehrin vasıflan, müsafirin durumu ü- zerinde içtihâd farklan vardır. Bunu ilerde ele alacağız. d) Mazerat sahibi olmamak: aa — Cumaya gittiği takdirde zarar gören hastaya, bb — Kendisini cumaya götürecek kimsesi olmayan köre ve kötürüme, cc — Bitkin hale gelmiş yaşlı kişilere, dd — Tehlikeli sıcak veya soğuktan korkan kimseye, ee — Çok yağmur ve çamur bulunduğunda, ff — Haksız olarak yakalanıp hapsedilmekten korkan kimseye, gg — Gittiği takdirde mal, can veya namusun zâyi olmasından korkan kimselere cuma farz değildir, daha doğrusu bu mazeretler sebebiyle mükellefiyetleri düşer.