ARPALIK

OsmanlIlarda devlet memurlarına vazîfeleri sırasında maaşlarına ilâveten, görevden ayrıldıktan sonra ise tekaüd veya ma’zûliyyet maaşı olarak tahsis edilen gelir. Arpalığın ne zaman ve ne gâye ile ihdâs edildiği kesin olarak bilinmemektedir. On altıncı asrın başlarında verilmeye başlanan arpalığın, memurluğu dolayısıyla at beslemek durumunda olanlar için konduğu tahmin edilmektedir. Arpalık kendisinden başka kalabalık maiyyeti, uşak ve hizmetkârları bulunanlara masrafları gözeltilerek bağlanırdı. Bu aylık önceleri yeniçeri ağası, bölük ağası gibi askerî şahıslara verilmekte iken, sonraları şeyhülislâm, kazasker, müdenis gibi yüksek ilmiye sınıfına, sultan hocalarına, güç vazîfelerde bulunan idâre âmirlerine, on yedinci asırdan îti- bâren de vezirler ile ümerâya verilmeye başlandı. Arpalık, ya belli bir kazâ veya sancağın senelik gelirinin bir kısmı tahsis olunmak veya hazîneden belli bir gündelik verilerek olurdu. Bunun birincisine Bervech-i arpalık dirlik, İkincisine Be- vech-i arpalık ulûfe denilirdi. Arpalığın en fazlası; idâre âmirleri için senelik 100.000, ilmiye sınıfı için 70.000, yeniçeri ağalan için 58.000, saray mensuplan için ise 19.999 akçe idi.