NUMERUS Esk. Rom. Müfreze, askerî birlik NUMERUS i. (lat. k.). Esk. Rom. Müfreze, askerî birlik. (Numerus’laı [numeri] yerli birliklerden meydana gelen, düzenli lejyonlar kadrosunun dışında kurulmuş birliklerdi. Doğu Roma’da bu ad, lejyonlar dahil bütün askerî birlikleri kapsıyordu.) || Asker sicili. (L) Numerus clausus (lat. dey.). Huk. Aynî haklarda kapalı adet ilkesini ifade eder. Buna göre, aynî haklar kanunda teker teker ...

NUMERtANUS (Marcus Aurelius) [öl. 284], Roma imparatoru (283-284) NUMERtANUS (Marcus Aurelius) [öl. 284], Roma imparatoru (283-284). Carus’un oğlu ve Carinus’un kardeşi. Bilgili ve iyi bir şairdi, ama hastalığı yüzünden ancak dokuz ay saltanat sürdü; praetorluk valisi olan kaynatası Aper, tahtı ele geçirmek amacıyle onu öldürttü, ama askerler Dioc-letianus’u tahta çıkardılar. (L) Numero deus impare gaudet («tanrılar tek sayıları severlen> anlamında ...

NUMERİA NUMERİA i. Tırtılken söğüt ve kayın ağaçlannda yaşayan kelebek. (İlmî adı Numeria pulveraria. Pulkanatlıların geometridae familyasından.) [

NUMENIA i. (lat. k.). Bk. KEOMENiA. NUMENİOS, yunan filozofu (Apameia, Suriye M.S. II. yy.). Hayatı hakkında bilgi yoktur. Origenes, Eusebios v.b. yazarlar, Numenios’un eserlerinden önemli parçalar nakletmişlerdir. Bu belgelere göre Numenios, Eflatun felsefesiyle Pythagoras felsefesi arasında, Tanrı’nın aşkmlığı ve maddeyi küçümseyen ikinci evren görüşü konularında mevcut olan yakın ilişkinin tanığıdır. Ayrıca, yunan felsefesinin Doğu* ya ve özellikle musevîlerin kutsal kitaplarına ...

NUMEN NUMEN i. («akılla bilinen şey» anlamında yun. noumenon’dan fr. noumöne). Felsefe dilinde, kendinde-şey* i belirten kelime. (Karşıtı, fenomen, yani bize göründüğü ve bizim bildiğimiz şekildeki şey’dir.) — ANS1KL. Numen, kelime anlamında, sadece akim ulaşabileceği şey demektir. Yunan metafizikçileri ve özellikle Eflatun, numen’e noeton adını veriyorlardı. Bu, «anlaşılabilir» veya «kavranabilir» demekti. Sözü geçen düşünürler, numen’i gerçek varlık sayar, duyumlar yoluyle ...

NÜME t S TER veya NEUMEİSTER (Johann), Alman basımcısı (XV. yy.) NÜME t S TER veya NEUMEİSTER (Johann), alman basımcısı (XV. yy.). Mainz’-de papazdı. 1460’larda Gutenberg’in ortağı olduğu sanılır. 1472’de Föligno’ya (Umbria) gitti. Birçok eser yayımladı, bu arada Dante’nin ilk baskısını yaptı. 1479’da Mainz’e döndü, sonra Albi’ye giderek kardinal Torquemada’mn Meditationes adlı e-seıini bastı (1480). Daha sonra Lyon’da (1487-1495) J. ...

NUMEA. Yeni Kaledonya’nm merkezi NUMEA. Yeni Kaledonya’nm merkezi; 74 300 nüf. (1990) 1854’te kurulan ve Önce Port-de-France adı verilen Numea, güneybatı kıyıda, Nou adası ve set kayalarının koruduğu mahfuz bir tabiî limanın kı-yısındadır. Şehrin merkezi, damlan oluklu saçlarla kaplı dükkânların çevrelediği sokaklardan meydana gelen bir dikdörtgen şeklindedir. Halkın büyük kısmı bahçeler ortasındaki köşklerde oturur. Bir idare ve ticaret merkezi olan ...

NUMARASIZ NUMARASIZ sıf. (numara’ dan numarasız). Numarası olmayan, numara verilmemiş: Numarasız ev. || [G’özlük veya gözlük camı için] Numaralı olmayan. (M) NUMARATÖR i. (fr. numirteur’den). Büro. Baskı düzeni, bir hesap makinesinin çarklarına benzer çarklardan meydana gelen ve ilerlemesi vurma ile kumanda edilen numaralama cihazı.

NUMARALAMA NUMARALAMA i. (numaralamak’tan nu-marala-ma). Numaralamak eylemi. — Büro. Bir belgeye, sınıflama sayısı ve işareti koyma. — Matbaac. Sayfa sayısını gösterecek numaraları koyma. (El yazması kitaplarda sayfaların karışmaması için her sayfanın son kelimesi, sayfa altına ayrıca yazılır ve bu kelime arkadan gelen sayfanın başında bir defa daha tekrarlanırdı.) — Tekst. Belirli bir ağırlıktaki ipliğin uzunluğunu veya kalınlığını tespit etme işlemi. ...

NUMARACI NUMARACI sıf. ve i. (numara*dan numa-ra-ci). Argo. Sahte davranışlarda bulunan (kimse): İçinizde numaracılar çoktur. Hem de başıbozuklardan baskın (Kemal Tahir). [M]

NUMA POMPILİU NUMA POMPILİUS, Roma’nın ikinci efsanevî kralı (M.ö. 715’e doğr.-672’ye doğr.). Sabin’deki Cures’ten geldiği söylenir. Din okulları kurarak, kutsal bir takvim hazırlatarak ve sabin tanrılarını Roma’ya sokarak Roma’ya dinî bir düzen verdiği ileri sürülür. Kendinden önceki kralın tersine, barıştan yanaydı. Adının (yun. nomos, kanun), sitenin düzeniyle uğraşıldığı bir dönemi temsil ettiği düşünülebilir. Büyülü bir gücü olduğu söylenirdi. Kendisi de ...

NUMAN USTA NUMAN USTA, ilk türk işçi milletvekili (Dobruca 1885-İstanbul 1934). Tophane Askerî Sanayi mektebini bitirdi. Tophane fabrikasında ve Zeytinburnu fabrikasında çalışarak usta oldu. Son Osmanlı meclisine İttihat ve Terakki cemiyeti tarafından İstanbul mebusu seçtirildi, lngilizler tarafından Malta’ya sürüldü, burada iki yıl kadar kaldı (1919-1921); döndükten sonra Büyük Millet meclisinin ilk döneminde işçi milletvekili olarak bulundu. Son görevi Barut İnhisarı ...

NUMANTİA NUMANTİA. Esk. coğ. Ispanya’da şehir, keltiberlerin (Pellendones’ler) yaşadığı yaylada. Numantia savaşından (M.ö. 143) önce ve savaş sırasında, Roma ordularının almayı başaramadığı şehir, Scipio Aemilia-nus tarafından, uzun bir kuşatma ve metotlu bir ablukadan (siperli istihkâm, Du-ero’ya enlemesine yerleştirilen dikenli teller) sonra yıkıldı (M.ö. 134-133). Bugün, Numancia. Numantia’da üst üste üç şehrin kalıntıları bulunmuştur. (L)

NUMAN PAŞA (Süleyman) NUMAN PAŞA (Süleyman), türk hekimi (İstanbul 1868-ay.y. 1925). Askerî tıbbiyeyi Foto. Leviauc (LAROVSSE) bitirdi. Burada muallim muaviniyken dört arkadaşıyle birlikte Berlin’e gönderildi. Berlin’de iç hastalıkları ihtisasını tamamladı. Türkiye’ye dönünce Askerî tıbbıyede müderris oldu. Ordu sıhhiye reisliği yaptığı Birinci Dünya savaşı sonunda lngilizler tarafından Malta’ya sürüldü. Son görevi Guraba hastahanesi başhekimliğidir (1923 -1924). [M] NUMAN PAŞA Köprülüzade. Bk. ...

NUMAN MAHİR BEY NUMAN MAHİR BEY, türk yazarı ve devlet adamı (Eğriboz, ? – İstanbul 1843). İlköğrenimini doğduğu yerde yaptı. Mora valisi Ebubekir Sami Paşanın kızıyle evlendi, İstanbul’a gelerek Babıâliye girdi. Hariciye kâtibi, takvimhane ve matbaa nazırı, a-medci (1839) ve evkaf nazırı oldu (1840). Büyük Reşid Paşanın yakın dostu olmakla birlikte Tanzimat ve garplılaşma taraflısı değildi. Münşaat’ı basıldı (1845). [M] ...

NUMAN EFENDİ NUMAN EFENDİ Zehilzade, türk tarihçisi (XVIII. yy.). Hayatı hakkında ayrıntılı bilgi yoktur. Bir eserinden Manisa’da kadılık yaptığı anlaşılıyor. Eserleri: Ted-biratı Pesendide (Beğenilmiş Tedbirler); Sulhnamei İran (İran Barışı); Sulhnamei Moskov (Moskof Baıışı Kitabı). [M]

NUMAN bin EBİ ABDULLAH NUMAN bin EBİ ABDULLAH, ismailı bilgini (öl. 974). Mısır Fatımîlerinin öncü-lerindendir. Fatımî halifesi Mehdi’nin, sonra da Kaim’in hizmetine girdi. Bu süre içinde, tarih, felsefe ve fıkıh alanlarında çalıştı. Kaim’in ölümünden (946) az önce kadılıkla görevlendirildi. Üçüncü ve dördüncü fatımî halifeleri zamanında nüfuzu çok arttı. Eserleri: Deâim-el-tslâm (lslâ-mm Dayanakları); Esasü’t Te’vil ve Te’vi-lüd-Deâim (Tevilin Esası ve Dayanakların ...

NUMAN bin BEŞİR el-ENSART NUMAN bin BEŞİR el-ENSARt, Emevî-lerin Küfe ve Humus valisi (622-648). Hicretten sonra doğan ilk ensar olduğu söylenir. Babası Beşir, Hz. Muhammed’in en yakın dostlarından biriydi. Halife Osman’a olan bağlılığından dolayı, onun öldürülmesinden sonra yerine geçen Ali’ye biat etmedi. Sıffin savaşında Muaviye’nin yanında yer aldı. 660’ta Muaviye’nin emriyle, Ali taraftarlarının eline geçen Cezire sınmadaki Aynül Temi’i kuşattı, ...

NUMAN AĞA NUMAN AĞA Tamburi, Hacı, türk bestecisi (1750-1834). Selim III ve Mahmud n devirlerinde Enderun’da musiki hocalığı yaptı. Bugüne gelen eserleri arasında 55 şarkı, 6 peşi ev ve 5 saz semaisi vardır. (M)

NÛL NÛL i. (fars. nul). Esk. Kuş gagası. (M) NULLİPORA i. Kalker sifonlu yeşil suyo-sunu. (Bazı tortul kayaların oluşumunda önemli rol oynamıştır.) [L]