NURULLAH YAKUB BEY Slpahizade NURULLAH YAKUB BEY Slpahizade, Barbaros Hayreddin Paşanın babası (XV. yy.)* Tımarlı sipahiydi. Anadolu’dan Rumeli’ye geçti; önce Eceabat’a, sonra da Vardar Yenİcesi’ne yerleşti. Midilli’nin fethinden sonra (1462) bu adada Bonava köyü kendisine tımar olarak verildi. Yakub Ağa burada yerli rumlardan bir kızla evlendi, bu evliliğinden Barbaros ve kardeşleri dünyaya geldi. (M) Nuruosmaniye camii, İstanbul’da Nuru-osmaniye semtinde cami. ...

NURSİ (Saidi veya KÜRDİ veya BE-DİÜZZAMAN denir) NURSt (Saidi veya KÜRDİ veya BE-D1ÜZZAMAN denir), eserleri ve davranı-şıyle Nurculuk* adı verilen  din akımını başlatan yazar (Bitlis 1873 • Urfa 1960). ilk öğrenimini doğduğu yerde yaptı, İstanbul’a gitti, öğrenimini tamamlayamadı. Arapça ve İslâmî bilgilerle ilgilendi. Votkan* gazetesinde yazıları yayımlandı (1908). İttihadı Muhammedi fırkasının kuruluşuna (1909) katıldı. 31 Mart* olayından sonra İsparta’ya sürüldü. ...

NURLANMAK NURLANMAK geçz. f. (nur’dan nur-Ia-n-mak). Işık içinde kalmak. |j Mec. Temiz, parlak hale gelmek. ♦ Nurlandırmak ettrg. f. Işıklandırmak: Toprağı nurlandtran mavi gölgeler gibi t Yine çocuklar gülümseyecek askerlere (F. H. Dağlarca). || Mec. Aydınlatmak: Ger-miyan’dan Bursa’ya nasıl geldi, yollarda kimleri uyandırıp, kimleri nurlandırdı, bu hususlarda tarihler bir şey yazmıyor (N.A-raz). [M] NURLU sıf. (nur’dan nur-lu). Aydınlık, ı- NURMİ ...

NURİ ŞEYDA, Türk besteci NURİ ŞEYDA, türk besteci, yazar ve mütercimi (İstanbul 1866 – ay.y. 1901). U-zunçarşı esnaf kethüdası tğri Hafız Efendinin oğlu. Soğukçeşme rüştiyesinde okudu. özel dersler gördü ve kendi gayretiyle Farsça, İngilizce, Fransızca ve Almanca öğrendi. Hariciye ve Adliye kalemlerinde, Ticaret İcra Dairesi muavinliğinde bulundu. Bir yandan da gazetecilik, yazarlık, mütercimlik yaptı; güftelerinin çoğu kendisinin olan 38 şarkı ...

NURİ  PASA NURİ  PASA Damat, türk devlet adamı (İstanbul, T- Taif 188Î). Arif Paşanın oğlu. Genç yaşta saraya girdi ve Abdülnıecid’in Galip Paşadan dul kalan kızı Fatma Sultan ile evlendi. Abdülaziz zamanında Midbat Paşa, Hüseyin Avni Paşa ve Hayrullah Efendi ile işbirliği yaptı. Abdiil-hamid II tahta geçtikten bir sille sonra Abdiîlaziz’in öldürülmesiyle ilgili olarak mahkemeye verilenler arasında Nuri Paşa da ...

NURİ PAŞA (Osman), tUrk şairi ve devlet adamı (? 1803 – Diyarbakır 1856). Bağdat valisi Ali Rıza Paşanın hizmetinde bulundu. Bundan sonra Urfa mutasarrıfı, Kars kaymakamı (1850), Muş ve Mardin mutasarrıfı oldu. Divan*t vardır, (M)

NURİ MEHMED EFENDİ, nfaî şeyhi (öl. İstanbul 1856). Medrese öğrenimi gördü. Şeyhülislâm Mekki Efendinin aracılığıyle Selim IH’ttn şehzade ve sultanlarına hoca tayin edildi. Sonra rıfaî şeyhi İbrahim Efendiden el aldı; seyh oldu. Tasavvuf konularını işleyen kitaplar yazdı. Eserleri: Terceme-i Makalât-ı Seyyid Ahmed Rtfaı (Seyyid Ahmed Rıfaî’nin «Makalelerinin Tercümesi); Tablmame-Î Muhibban (Tarikat Dostlarının Rüyalarını Yorumlama Kitabı); Terbiyetü’l Talibin (Taliplerin Eğilimi); Miftah-ul ...

NURİ BEY (Mehmed) NURİ BEY (Mehmed) Kâtipzade, türk hekimi (ödemiş 1844-İstanbul 1882). Hoca Kâtip Mustafa Efendinin soyundandır. Askerî tıbbiyeden kolağası olarak mezun oldu. Tıbbiyede Fransızca okutulan derslerin Türkçeye çevrilmesi için kurulan Cemiyeti Tıbbiyeyi Osmaniyede çalıştı. Mülkiye tıbbiyesinde hariciye hekimi İngiliz Sarel’in yardımcılığını yaptı. Eserleri: Nüzhet-üI-Fünun fi Tahsil-is-Sumum (Zehirlerin öğrenimi Üstüne Bilgilerin Verdiği Ferahlık); Emraz-t Hariciye (Haricî Hastalıklar) [J. L. Faure’dan ...

NURİ ALI, Halifei Rumlu NURİ ALI, Halifei Rumlu da denir, safe-vî halifesi (öl. 1515). Bayezid II ve Selim I devirlerinde Şah İsmail taraftan olarak isyan etti. Şah Kulu Baba Tekeli isyanının bastırılmasından sonra ortaya çıkarak, 3 000 kişilik bir kızılbaş kuvvetiyle Anadolu beylerbeyi Faik Beyin kuvvetlerini yendi. Tokat’ı ele geçirdi ve Şah İsmail adına hutbe okuttu (1512). Üstüne gönderilen Amasya ...

NURİ NURİ, Yakındoğu’da bazı çingene kabilelerinin adı. Kelimenin doğnı şekli navarV-dir. Mısır’da bu isim «hırsız» anlamına gelir. Bunlar, hırsızlıkların önlenmesi için, 7oğu defa ev bekçisi olarak hizmete alınırlardı. Ayrıca büyücülük, muskacılık, sokak hekimliği, yılan oynatıcılığı, müneccimlik, hayvan terbiyeciliği, ip ve sokak cambazlığı, dövmecilik gibi işler yaparlar. (M)

NUREYEV (Rudolf), sovyet asıllı dansçı (İrkutsk bölgesinde 1938) NUREYEV (Rudolf), sovyet asıllı dansçı (İrkutsk bölgesinde 1938), 1962’de İngiliz yurttaşlığına geçti. Leningrad’daki Kirov tiyatro okuluna girdi (1955), topluluğun yıldız dansçısı oldu. Kirov balesinin bir Paris turnesinde topluluktan ayrıldı (1961); önce Cuevas markisinin International bal-lefsinde çalıştı. 1962’de İngiliz Kraliyet balesine (Royal ballet) geçti. Başta Margot Fonteyn olmak Üzere en büyük dans yıldızlarının ...

NURETTİN Doğu Anadolu bölgesinde köy NURETTİN, Doğu Anadolu bölgesinde (Yukarı Murat – Van bölümü. Mus ili. Malazgirt ilçesi) bucak; 10 225 nüf. (1990). 14 köy. — Burak merkezi Konakkuran köyü, 2 325 nüf. (1990), İlçe merkezinin 18 km kuzeyinde; yüksl. 1 510 m. (M) Nurettinüraisentimur türbesi, Tokat’ta türbe. Beylikler devrine ait özellikleri olan türbelerden biridir. Bugün harap bir durumdadır. Kare ...

NUREDD İNZADE MUSLİHİDDİN MUSTAFA EFENDİ, türk bilgini NUREDD İNZADE MUSLİHİDDİN MUSTAFA EFENDİ, türk bilgini (Filibe, ? – İstanbul 1573). Sofyalı Bâlî Efendinin müridi. Kanunî Sultan Süleyman ile Zigetvar seferine katıldı. Eserleri: Şerh Âlâ Vari-dat-ı Kebir li’j-Şeyh Bedreddin (Şeyh Bed-reddin’in Varidat’ı Hakkında Açıklamalar); Cercemei Menazil-üs-Sâirun (öteki Menzil-srin Tercümesi); Şerh ÂIÛ Fusus U’ş-Şeyh Vadreddin Konevî (Sadreddin Konevi’nin Fusus»una Şerh); Risale-i Vahdet-i Vü-cûd ...

NUREDDİN ŞEFKATİ, türk tiyatro oyuncusu (İstanbul 1866 – ay.y. 1936) NUREDDİN ŞEFKATİ, türk tiyatro oyuncusu (İstanbul 1866 – ay.y. 1936). Genç yaşta sahneye çıktı. Bir süre Donanma Cemiyeti Temsil heyetinin oyunlarına katıldı. İkinci Meşrutiyetten sonra oldukça ün kazandı. Mınakyan, Raşid Rıza,. Yeni ahne. Milli Sahne topluluklarında çalıştı. Dâıülbedayic girdi. Son günlerini sıkıntı içinde geçirdi. Bakırköy Akıl hasiahane-sinde öldü. (M)

NUREDDİN MUHAMMED, artukoglu e-nîri (öl. 1186) NUREDDİN MUHAMMED, artukoglu e-nîri (öl. 1186). Babası Fahreddin Kara Arslan’ın ölümü üzerine hanedanın başına 3eçti (1174). Anadolu selçuklu sultanı Kılıç Arslan ITnin damadıydı. Karısına ’¿arşı kötü davrandığı için kayınpederi tarafından savaşla tehdit edildi. Bunun ■izerine Salâhaddin Eyyubî’den yardım istedi, Bu, iki hükümdarın arasının açılmasına ebep oldu. Fakat bir süre sonra Kılıç Arştan il e ...

NUREDDİN HAMZA Aydım, türk bilgini (Aydın, ? – İstanbul 1571) NUREDDİN HAMZA Aydım, türk bilgini (Aydın, ? – İstanbul 1571). Kadızade’ den öğrenim gördükten sonra, Bursa’da Hamzabey medresesine müderris oldu. E-‘^ussuud Efendinin ilgisini çekti ve Molla* husrev medresesi müderrisliğine getirildi -Bu göreve başladıktan kısa bir süre sonra öldü. Eserleri: Mesâlik (Meslekler); Hevâdi (Doğru Yol Gösterenler). [M] NUREDDİN MEHMfeD EFENDİ Alizade, ...

NUti&DDiK CERRAHİ, türk mutasavvıfı NUti&DDiK CERRAHİ, türk mutasavvıfı (İstanbul 1672-ay.y. 1721). Halvetilik la-ikalına bağlı Cerrahiye kolunun kurucusu. Medrese öğrenimi gördü, sonra Mısır kadısı oldu. Üsküdar Selâmi dergâhı şeyhi Alâeddin Efendiden el aldı. Kendini tasavvufa verdi. Resmî görevinden ayrılarak bir süre Alâeddin Efendinin yanında kaldı. Ondan hilâfet alarak Karagümrük Canfeda camiinde tarikat inançlarını yaymağa başladı. Kurduğu Cerrahiye kolunda halvetî bikirlerinin, âyinlerin ...

NUREDDİN (Ebül Kasım Mahmud bin İmadeddin Zengi) NUREDDİN (Ebül Kasım Mahmud bin İmadeddin Zengi), Halep ve Şam atabeki (?-1118-Şam 1174). Babası İmadeddin Zen-gi’nin ölümünden sonra Nureddin Halep’e, kardeşi Seyfeddin Musul’a yerleşti. Babasının ölümünden yararlanarak Urfa’yı (E-dessa) ele geçiren Haçlıları yendi ve şehri geri aldı. Urfa’nın Nureddin’in eline geçmesi, İkinci Haçlı seferine sebep oldu. Nureddin Haçlı ordusunu Yagra’da bozguna uğrattı. Ertesi ...

NUREDDİN (Ebül Haris Arslan Şah) NUREDDİN (Ebül Haris Arslan Şah), Musul hükümdarı (öl. Harran 1211). Babası Mesud’un ölümünden sonra Musul hükümdarı oldu (1198). Bu sırada amcası İmadeddin Zengi bin Mevdud’un oğlu Kut-beddin Muhammed Musul’a hâkimdi. Nusaybin üstüne yürüdü. Yapılan savaşta Kut-beddin yenildi ve eyyubî hükümdarı Meli-külâdil’den yardım istedi. Nusaybin’e yerleşen Nureddin, Melikülâdil’in geldiğini haber alınca Musul’a dönmek zorunda kaldı. Nusaybin’i ...

NURCULUK Nurculuk, Saidi Nursî’nin Ri-sale-i Nur adı verilen eserlerini okuyan, benimseyen ve yaymağa çalışan bir grubun ortaya çıkmasıyle doğdu. Yazar, Kur’an-ı Kerim’in zamanın ihtiyaçlarına uygun yorumunu yaptığı iddiasındaydı. Ağır, ağdalı ve bozuk bir Türkçeyle kaleme alman kitaplarında, gençleri «imana ve iman düşmanlarına karşı mücahedeye» davet ettiğini öne sürüyordu. Kur’an’dan bazı ayetleri kendi görüşünce yorumluyor, bunlardan, ebcet hesabiyle yakın tarih olayları ...