Avustralya işçi Partisi

(Australian Labor Party – ALP), Avustralya’nın önemli siyasal partilerinden biri, işçi hareketinin ilk siyasal örgütlenmesi 1890’larda gerçekleşti. 1891’de Sidney Esnaf ve İşçi Konseyi’nce desteklenen adaylar, Yeni Güney Galler eyalet meclisinde 141 sandalyeden 86’sını kazandılar. İşçi hareketinin ulusal düzeyde
siyaset sahnesine çıkışı 1901’deki federal seçimlerle başladı. Bu seçimlere gevşek bir federal çatı altında katılan işçi adaylan, Temsilciler Meclisi’nde 16, Senato’da ise 8 sandalye kazanarak güç dengesini ellerinde tutacak bir konum elde ettiler. 1918’de eyalet örgütleri birleşerek Avustralya İşçi Partisi adını aldı. İlk işçi partileri daha çok ılımlı sosyalist politikalar benimsediler. Savunduklan re
formlar arasında şunlar yer ahyordu: Oy vermede mülk sahibi olma koşulunun kaldı- nlması, sendikal çalışmalar üzerindeki yasal kısıtlamalann sona erdirilmesi, iş kazalan ve hastalıklannda işverenin sorumlu olması ilkesinin benimsenmesi ve iş uyuşmazhkla- nnda hakemlik kurumunun zorunlu hale getirilmesi. Son derece disiplinli, iyi örgütlenmiş ve militan bir yapıya sahip olan işçi partilerinin örgütlenme biçimi, öteki siyasal gruplara da belirli ölçülerde örnek oldu. 1904’teki kısa süreli iktidar deneyiminden sonra federal düzeyde ilk İşçi Partisi çoğunluk hükümeti 1910’da kuruldu; İşçi Partisi 1915 ortalanna değin Victoria dışındaki tüm eyaletlerde de iktidarda kaldı. I. Dünya Savaşı sırasında zorunlu askerlik hizmeti konusundaki anlaşmazlıklar nedeniyle bölünen parti, 1929’a değin iktidardan uzak kaldı. İşçi Partisi’nin zorunlu askerlikten yana olan kesiminden pek çok siyasetçi, Liberal Parti ile birleşerek savaş döneminde Milliyetçi Parti’yi oluşturdular ve birkaç yıl iktidarda kaldılar. 1929’da ezici bir seçim zaferi kazanan ALP, bu kez ekonomik bunahma karşı izlenecek politikalar konusunda bölünmeye uğradı ve Aralık 1931 seçimlerini izleyen 10 yıl boyunca etkinlik gösteremedi. Parti 1944-49 arasında sosyal refahla ilgili belli- başlı yasalan meclisten geçirdi. İşçi Partisi 1949’daki yenilgiden, 1972’de Gough Whitlam’m başbakanlığa gelişine değin muhalefette kaldı. Partinin bu dönemdeki başansızhğı 1950’lerde sağ ve sol kanatlara bölünmesine yol açan antikomünist kampanyayla, örgütlü işçi hareketine yönelik genel düşmanlık havası ve iktidardaki Liberal- Vatan partileri koalisyonuna seçim başansı sağlayan 20 yıllık refah dönemiyle açıklanabilir. Whitlam’ın başbakanlığı sırasında İşçi Partisi, Avustralya’nın ekonomisi, dış siyaseti ve toplumsal yapısıyla ilgili geniş kapsamlı bir reform hareketi başlattı. Avustralya genel valisinin, oldukça tartışma götürür koşullarda hükümeti görevden uzaklaştınp ülkeyi erken seçime zorlamasıyla ALP Aralık 1975’te iktidardan düşürüldü. İki yıl sonra, ikinci bir seçim yenilgisi üzerine istifa eden Whitlam’ın yerine parti yönetimini daha az reformcu
bir ekip üstlendi. 1983’te Parti, Robert J. L. Havvke’un önderliğinde yeniden iktidara geldi