AYNİ

AYNİ; on dördüncü ve 15. yüzyıllarda Mısır’da
yetişen fıkıh, hadîs âlimi ve târihçi. İsmi Mahmûd,
lakabı Bedreddîn, künyesi Ebû Muhammed’dir.
Babası Ahmed de büyük fıkıh âlimi idi.
Aynî 1360 senesinde Gâziantep’te doğdu. Burada
doğduğu için Aynî (Ayıntepli) diye şöhret buldu.
1451 (H. 855) senesi Zilhicce ayının dördüncü
günü 91 yaşında Kâhire’de vefât etti.
Aslen Türk ve bir âlim âilesine mensup olan
Aynî, küçük yaşından itibâren çeşitli şehir ve memleketlerdeki
âlimlerden ilim tahsil edip kendisini
yetiştirdi. Kâhire muhtesipliği Evkâf Nâzırlığı
(bakanlığı) yaptı ve Mahmûdiye Medresesinde fıkıh
(İslâm Hukuku) okuttu. Melik-ül-Müeyyed’in
Kudüs Seferine katıldı. Müeyyediyye Medresesinde
hadîs hocalığı yaptı. 1520’de Konya’ya Karamanoğlu
Ali Beye elçi gönderildi. 1425’te Hanefî
başkâdılığına (hâkimliğine) tâyin edildi. 1429’da
yeniden muhtesipliğe getirildi. İki yıl sonra tekrar
başkâdılığa tâyin edildi. 1435’te Melik-el-Eşref in
Âmid (Diyarbakır) Seferine katıldı. 1438’de başkâdılıktan
ayrılarak Evkaf nâzırlığı ve müderrislik
yaptı. Bu târihten sonra evine çekilerek eser
yazmakla meşgûl oldu. Elliye yakın kitap telif etti.
Câmi-ül Ezher yakınında bir medrese ve kütüphâne
yaptırıp, ders vermek ve kitap yazmakla
meşgûl oldu. Bütün kitaplarını buraya vakfetti.
Eserleri:
1. Umdet-ül-Kârî fî Şerh-i Sahîh-il-Buhârl:
Her cildi yedi yüzer sahîfe olmak üzere on bir
cilttir. Bu eseri hadîs âlimlerince çok takdir edilmiştir.
Çeşitli baskıları yapılmıştır.
2. Ikd-ül-Cümân fî Târihi ehl-iz-Zemân:
Bu eserinde, kâinâtm (âlemin) yaratılışından başlanarak,
varlık âleminin yaratılışı ve geçirdiği devirler
îzâh olunduktan sonra, Âdem aleyhisselâmdan
1447 (H. 851) târihine kadar olan vak’alar
ve peygamberlerin hayâtı anlatılmaktadır.3. El-Bidâye fî Şerhi’l-Hidâye: Hanefî mezhebinin
temel fıkıh kitaplarından Hidâye’nin şerhidir.
4. Remz’ül-Hakâik fî Şerhi Kenzi*d-Dekâik,
5. Tabakâtü’l-Hanefiyye, 6. Tabakâtü’ş-Şuarâ,
7. Mebâni’l-Ahbâr fî Şerhi Meâni’l-Âsâr, 8.
Şerhu Sünen-i Ebî Dâvûd, 9. Niihâbüi-Efkâr fî
Tenkîhi Meyâni’I-Ahyâr (Hadîs ilmine dâir olup,
sekiz cilttir.), 10. Ed-Dürerü’z-Zâhire fi Şerhi1!-
Bihâri’z-Zâhire, 11. Muhtasar-ı Kudûrî Tercümesi
(Türkçedir).