BEYHEKÎ

BEYHEKÎ; meşhûr hadis ve fıkıh âlimi. İsmi
Ahmed bin Hüseyin, künyesi Ebû Bekir’dir. Nişâbûr’un
Beyhek kasabasından olduğu için Beyhekî
diye meşhûr olmuştur. Beyhek kasabasına bağlı
Hüsrevcird köyünde 994 (H. 384) senesinde doğdu,
1066 (H. 458)da Nişâbûr’da vefât etti.
Küçük yaşta ilim tahsiline başlayan Beyhekî
zekâsının keskinliği, hâfızasmın kuvveti, öğrendiği
şeyler üzerindeki arzusu ve ilim öğrenmekteki ihlâsı
ile hocalarının dikkatlerini üzerine topladı.
Beyhekî; Horasan, Bağdat, Küfe ve Mekke gibi
ilim merkezlerinde zamânm âlimlerinden aklî ve
naklî ilimleri tahsil etti. Yüzden fazla hocadan hadis
öğrendi. Ebü’l-Feth Nâsır bin Muhammed Ümerî’den
fıkıh ilmini, Hâkim’den hadis ilmini, İbn-i Fürek’ten
kelâm ilmini, Ebû Ali Rodbarî’den tasavvuf
ilmini öğrendi. Büyük âlim oldu, kendisine ilmin
minâresi denildi. Pekçok âlim yetiştirdi. Şeyhülislâm
Ebû İsmâil el-Ensârî, Zâhir bin Tâhir, Ebû Abdullah
el-Ferâvî, oğlu İsmâil bin Ahmed onun yetiştirdiği
âlimlerdendir. Kelâm ilminde Ehl-i sünnet
îtikâdma büyük hizmetler yaptı. Çeşitli ilimlerde bilhassa
hadis, fıkıh ve kelâm ilmine âit binden ziyâde
eser yazdı. Horasan’da hadis ilminde onun izniolmadan, o icâzet (diploma) vermeden kimse hadîs
ilminden söz edemezdi. Şâfiî fıkhı öğretmesi için
Nişâbur’a çağrıldı. Her ne kadar memleketine dönmek
istediyse de 9 Nisan 1066 (H. 10 Cemâzilevvel
458)da vefât etti. Cenâzesi yakın olan Beyhek
kasabasına götürüldü.
ilim ve fazilette yüksek bir zât olan Beyhekî, devamlı
okur, araştırır, tasnif eder, eserlerini öğrencilerine
okutur, ilimle meşgûl olur, fakirliğe sabreder,
hâlinden hiç şikâyet etmezdi. Az yer az içerdi.
Kırk dört yaşından sonra vefâtına kadar otuz sene
bayram günleri hâriç devamlı oruç tutmuştur.
Beyhekî’nin kitaplarında bildirdiği hadîs-i şeriflerden
bâzıları:
Yabancı bir k m görüp de, AllaM teâlâmım
azâbmdam korkarak başam omdan çeviresi kimseye
AfllaM feâlâ ibâdetlerim ttadmıı dııyaarar.
Esbabıma gökteki yıldızlan* gibidir, hangisinle
eyarsamaz bidayet belerşjmoaz. ,
Uaıametimdeaı bâza kimseler ımeydama çakacak
ve buralara Râfızî denecektir. Beıılar Mis-
MmaeSıktae ayolacaMardır.
Eserleri:
1) Es-Simem-ül-Mıbrâ: Hadîs-i şerîf kitabı
olup, on cilttir. Eshâb-ı kirâm ve Tâbiînin isimleri,
senet ve râvîleri içerisine alan bir fihristi vardır.
2) Es-Süeeaı-üs-Segrâ: İki cilttir. 3) Kitâbü*DEsmâ
ves-Safât: İki cilttir. 4) Delâil-üas-Nübüvve:
Üç cilttir. 5) Memâkab-üş-Şâfî, 6) Mârffetis-
Siinteım vel Âsâr: Eser dört cilttir. 7) Şn’abül-
îmâe, 8) Et-Tergîb vet-TerMb, 9) Kitâb-iz-
ZüM-il-Kebîr, 10) El-IBa’si veaa-Nüşûr, 11) Fedâil-
ûs-Sahâbe, 12) EI-Medbal iles-Süsaee-il-
Kübrâ, 13) El-Mebsût, 14) EI-Âdâb, 15) El-ttikâd
ala MezAıeb-is-Seleffî EM-is-Sümmeü vel-Cenraâ’a,
16) Âtokâm®-il-&r,âe.