BİLEŞİK

BİLEŞİK;

Aim. Verbindung (f), Fr. Compose, İng. Compound. İki veya daha fazla farklı elementin iyon veya atomlarından meydana gelen herhangi bir madde. Bileşiğin bileşimi belirlidir. Yâni bileşikteki elementlerin bir birine oranı sâ- bittir. Meselâ su; her zaman iki atom hidrojen, bir atom oksijen bulundurur. Sâbit kimyâsal bileşime ilâveten, belirli şartlar altında bileşiğin fiziksel özellikleri tecrübe edilen her hangi bir numûne için aynıdır. Bu özellikler bir bileşiği element veya karışımdan ayırır. Bir element yalnızca tek tip atomdan meydana gelmiş iken, karışım iki veya daha çok bileşik veya element bulundurur. Meselâ toprak gibi bir karışımın özellikleri ve bileşimi, farklı nümünelerde çok farklı olabilir. Fakat bileşikte böyle değildir. Bileşikler bir kimyâsal reaksiyon sonucu meydana gelir. Reaksiyonda, reaksiyona girenler iki farklı element, element-bileşik veya bileşik-bile- şik olabilir. Bir bileşiğin kararlılığı, bileşiği meydana getiren elementlerin kimyâsal aktivitesine bağlıdır. Meselâ sodyumklorür (NaCl) çok kararlıdır (bozunmaz). Çok kararlı bileşiklerin bozunması için çok enerjiye ihtiyaç vardır. Bir kararlı bileşiği elektroliz vâsıtasıyla elementlerine ayrıştırmak için tatbik edilen gerilim miktarı kararsız bileşik için tatbik edilenden fazladır. Meselâ organik bileşikler kararsız olduğu için, az bir ısıtma, bo- zunmalarına sebeb olur. Fakat kararlı bileşik için çok daha yüksek ısı gerekir. Bir bileşiğin fiziksel ve kimyâsal özelliği kendini oluşturan elementlerin özelliklerinden gidilerek anlaşılmaz. Yâni, sodyum ve klorün özelliklerine bakarak sodyum klorürün özellikleri söylenemez. Suyu meydana getiren hidrojen ve oksijen gaz olduğu halde, su sıvıdır. Azot ve hidrojen gazlarının meydana getirdiği amonyak ise yine gazdır.

Bileşikler başlıca iki sınıfa ayrılır:

1. Anorganik bileşikler: Bunlar daha çok iyonlardan meydana gelmiştir. Tuzlar, asitler, bazlar, oksitler vs. bu sınıftandır. Bu bileşikler genellikle kararlı yâni kolayca bozunmayan bileşiklerdir.

2. Orgapik bileşikler: Bunlara karbon bileşikleri de denilebilir. Genellikle suda çözündüklerinde iyonlaşmazlar. Bu bileşiklerde elementleri bir arada tutan kuvvet, elektron bağlarıdır. Kararsız bileşiklerdir.