Fiziki Yapı
Bursa topraklarının % 35’i dağlık ve yayla, % 47’si
platolarla kaplıdır. Bursa Ovası derelerin, sürüklediği
alüvyonlardan meydana gelmiştir. Arazisi volkanik bir
yapıya sahiptir. Kaplıcaları yer kabuğunun 2 bin metre
derinliğinden yeryüzüne çıkan sıcak su kaynaklarıdır.
Dağlar: Bursa ilindeki dağlar genel olarak doğu-batı
yönünde uzanan sıra dağlar olarak görünür. Yer yer
yükselirler. Samanlı Dağlan, Duman, Hasanbaba, Karlık
Tepeleri, Kıltepe (1600 m.), Katırlı Dağlan, Avdan Dağı,
Mudanya Dağları, Karatepe (835 m), Karadağ, Sarnıç
Tepe (820 m), Talaş Tepe (700 m), Uludağ Karatepe
(2543 m.), Ahi Dağı, Asarcık Dağlan, Sincan Dağı, Gökçedağ,
Eğrigöz Dağı, Kurbandağı (1000 m.), Dazdağ
(922 m.) ve Dümenkırı Dağı (1013 m.) dir.
Yaylalar: Yaylaların çoğu Uludağ’dadır. Başlıcalan
Kadı Yaylası, Sarı Alan, Karapınarlar (1900 m.), Kirazlı
Yayla (750 m.), Yılankaya (Kayadibi), Dolubaba, Paşa
Çayır, Araba Oturağı, Ağaçlı Kuyu, Yumaklı ve
Karayayla’dır.
Ovalar: Bursa’nın ovaları çok verimlidir. Samanlı
Katırlı dağ dizileri arasında Orhan Gazi Ovası, 17 bin
hektar ve İznik Ovası 9 bin hektardır. Uludağ-Katırlı
Dağ dizileri arasında İnegöl 14.832 hektardır. Yenişehir
Ovası 15.478 hektar ve Bursa Ovası 39.218 hektardır.
Çayırköy Ovası 8 bin hektardır. Karacabey Ovası 18 bin
hektar ve Mustafa Kemal Paşa Ovası 18 bin hektardır.
Alüvyonlu topraklar olup çok bereketlidir.
Akarsulan: Bursa ili içinde büyük nehir yoktur.
Fakat Uludağ ve eteklerinden çıkan çaylar vardır. Nilüfer
Çayı, uzunluğu 87 km.dir. Uludağ’da 850 m. yükseklikte
buluna iki mağaradan çıkar, süratle iner, akışı
hızlıdır. Her kilometrede 20 m. aşağı iner, Dereçavuş
köyünde Deliçay birleşir. Uluabat gölü ayağında
denize dökülür. Deliçay Nilüferin ikinci koludur.
Bursa’nın genel görünüşü
Balıklı, Kaplıkaya ve Gölbaşı sularını toplar. İlkbaharda
çok hızlı akar. Bunun için Deliçay denmiştir. Bursa’nın
içinden geçer. Karınca Dere, Namazgah, Alaşar, Gökdere
ve Cilimbaz derelerini alır. Dereçavuş köyünde
Nilüfer’le birleşir. Gökdere, Setbaşı köprüsünden geçer,
vadiden akar ve su deposu üstünde 12 metre şelale yapan
deredir. Emirsultan ile Yeşil arasından akan Karınca,
Namazgah dere ve Gökdere ile birleşir. Mustafa Kemalpaşa
Çayı 155 km.dir. Menbama yakın ismi Çavdar
Suyu, Orhaneli civarında Atranos Çayı (Karasu),
M.Kemal Paşa’dan geçerken Kemal Paşa adını alır. Bu
çay iki koldan ibarettir. Birinci kol Kütahya Yoncalıktan
çıkar. Tavşanlı-Orhaneli’ni geçip, M.Kemalpaşa’ya 15
km. mesafede ikinci kol ile birleşir. Birleşmeden önce
Sarpdere ve Dursunbey Suyu, Atranus’a katılır. İkinci
kol ise Simav’ın Dağardı bucağı yakınından çıkar. Aleva
ismini alır. Orhaneli’nden geçer. Simav’dan sonra birinci
kol ile birleşir, Uluabat gölüne dökülür.
Küçükkaradere Suyu: M.Kemalpaşa’dan çıkar.
Susurluk Çayına dökülür. Susurluk (Karadere) Çayı;
Manyas Gölünden gelir. Susurluktan geçer. Karacabey’
in Karadağı’ndan kollar alır.
Ulubat Gölü: Kemalpaşa Çayı, Karadere, Hanife
Dere, Nilüfer Çayı, Uluabat’ın ayağında birleşir. Saska
civarında Marmara Denizi’ne dökülür. Eskiden vapurlar
göle kadar gelebilmekte idi. Şimdi İskele köyünden
motorlar, meyve ve sebze yükleyip İstanbul’a getirirler.
Göksu: Uludağ’dan gelen Çayırakçe, Karadereleri,
Kocaköy, Bedre suları birleşir. Yenişehir arasında
Göksu ismini alır ve Sakarya nehrine karışır. Doğancı
barajından verilen su ile Bursa’nın 30 sene su sıkıntısı
giderilmiş olacaktır.
Göller: Uluabat (Abolvont) Gölü; M.Kemal Paşa ile
Karacabey arasından, 156 ktrr alana sahiptir. Derinliği
azdır. 1,5 ile 4 m. arasında değişir. Dibi çamurludur,
kıyıları bataklık ve sazlıktır. Suyu tatlıdır. Sazan, yayın
balıkları ile tatlısu İstakozları boldur. Üzerinde birç6k
ada vardır. En büyüğü Abolyont köyüdür. Köprü ile
kıyıya bağlıdır. Yazın suları çekilir, ekime müsaittir.
İznik Gölü: İznik-Orhangazi arasındadır. Alanı 208
k n r ’dir. En derin yeri 80 m. dir. Mavi rengi ile denizi
andırır, suyu tatlıdır. Sazan ve tatlı su balıkları boldur.
Güneyi kumsaldır. Etrafı zeytinlik, çam ve çınar ağaçları
ile süslüdür.
Gölbaşı: Bursa ovasının Dimboz köyü yakınında
küçük göldür. Katırlı dağlarından inen suları düzenleyen
bir baraj gölüdür. Yenişehir Gölü (bataklık): Eskiden
bataklık idi, kanallar açılarak kurutuldu. Uludağ Karagöller:
Zirvenin 8 km. doğusunda kar sularının erimesi
ile meydana gelen göldür. Gölün yukarısı karlı sırt, aşağısı
Sanavber ormanı ile çok güzel mesire yeridir. Göllerin
isimleri: Gölleri Göl, Buzlu Göl, Aynalı Göl ve KaraGöl