Tarihi
“ Bu şehre tarih, damgasını o kadar derin ve kuvvetle
basmıştır ki; O her yerde önümüze çıkar.”
İstanbul’dan sonra en çok tarihi şahsiyetler ve eserleri
bağrında taşıyan Bursa’nın Türk tarihinde çok müstesna
bir yeri vardır.
Milattan iki bin yıl önce Trakya’dan gelen “Bitiniler”
Bursa ve civarına yerleşmiş ve Bitinya Krallığını kurmuşlardır.
Bitinya Kralı Prosyas, M.S. 1500 senelerinde
Bursa’yı kurmuş, kenti Prosa denmiştir. Kartaca komutanı
Anibal bu krallığa sığınmış ve verdiği plâna göre bu
kent kurulmuştur. Bitinya’nın merkezi İzmit idi. Lidya
kralı Krezüs Bitinya’ya topraklarını ele geçirmiş, Persler
Lidya’yı yenerek 200 sene valilik (satrapık) olarak idare
etmiştir. Persleri Makedonya Kralı İskender yenerek bu
bölgeye hakim olmuştur. İskender’in ölümü üzerine
İmparatorluk kumandanlar arasında taksim edilince bu
bölge “Antiyon”un hissesine düşmüştür. Bilahare bu
bölge Roma İmparatorluğuna dahil edilmiş ve Roma’
nın M.S. 395’de doğu ve batı olarak bölünmesinde Bursa
ve civarı Doğu Roma (Bizans’ın) hissesine kalmış ve 1071
Malazgirt zaferinden sonra Bursa civarı Türklerin eline
geçmiştir. Bursa’nın fethi 1326 da gerçekleşmiştir.
Bizans devrinde iken İran Sasani Hükümdarı Hüsrev
Perviz Bizans İmparatoru Herakliyüs’ü yenerek Bursa’
yı ele geçirmiş, Trakya’dan gelen Türkler Bizansltlara
yardım ederek geri almıştır.
Abbasi Halifesi Harun Reşid zamanında İslâm
ordusu Söğütçük kasabasına kadar gelmiş, anlaşma yapıp
geri dönmüşlerdir. Hamdanoğlu sülalesinden
Seyfüddev’le 924 de Bursa’yı kuşattı. 1097’de Türkler
Bursa’yı feth etti, fakat bu kısa sürdü. Selçuk Sultanı
Melikşah, Kutalmışoğlu Süleyman’ı Bursa fethine gönderdi.
İznik alındı. Haçlı seferlerinde ilk Haçlı seferini
Kılıçarslan İznik önünde geri çevirdi.
Oğuz Türkleri’nin Kayıhan soyundan Karakeçeli aşiretinin
lideri Ertuğrul Gazi, Selçuk Sultanı Alâaddin Keykubat
zamanında (1210-1236) Söğüt ve Domaniç
civarında yerleşti. Oğlu Osman Gazi Bey Osmanoğlu ¿m
Devletini kurdu. Osmanlı Devletinin ilk fethettiği yer f e
Kulacahisar’dır (İnegöl’e 5 km. uzaklıkta bir köy). Bila- ad
hare Karacahisar fethedildi, sırayla İnegöl,Kestel,Ulua- ■:,$
bat, Yalova, Karamürsel feth edildi. Osman Gazi, oğlu
Orhan Gazi’ye Bursa’nın güneşte parlayan Sent Eli
Manastır kubbesini (Tophane) göstererek beni buraya
gömün diyerek vasiyet etti. Orhan Gazi Mudanya, Gemlik
ve Atronos’u feth ettikten sonra, Bursa güneyinde
Pınarbaşında karargahını kurdu. Bursa’y i kuşattı. Bursa
Tekfuru Köse Mihâl vasıtasıyla teslim olmak istediğini
bildirdi. 30 bin florin altın verdi ve Osmanlı askerleri
nezaretinde İstanbul’a gitti.
Bursa (726 Cemaziyel evvel) 6 Nisan 1326Cumar- 1
tesi günü Türkler tarafından feth edilmiştir. Osmanlı
Devletinin ilk parası bursa’da basıldı (1327) ve ilk tarihi
anıtlar (eserler) yapılması Bursa’da başlamıştır. Orhan
Gazi Bursa’yı Osmanlı Devletinin başkenti yaptı. Birinci
Murad (Hüdavendigar) 1365 te Osmanlı başkentini
Edirne’ye nakletti. Fakat tahta çıkmalar, cenaze tören- j
leri ve gömülmeler Bursa’da olmuştur. İstanbul’un fet- |
hine kadar Bursa sembolik başkent olarak devam etti. I
1841’den sonra Anadolu Beylerbeyi (Eyalet valileri) 9
Bursa’da oturmuşlardır.
Yıldırım Bâyezîd ile Timur arasında 28 Temmuz
1402’de yapılan Ankara Savaşından sonra Bursa ve ‘-i
Osmanlı Devleti sıkıntılı günler geçirdi. Birinci Dünya
Harbine kadar her hususda gelişen Bursa, bu savaşı
müteakip İngiliz’in yardımı ile Yunan ordusu tarafından
işgal edildi. (26 Ağustos 1922’de büyük taarruzla rj
kesin olarak hezimete uğrayan Yunan ordusu kaçmaya
başladı ve 11 Eylül 1922’de Bursa düşman işgalinden ■ •
<urtuldu. Yunanlılar kaçarken Bursa’yı yakıp yıkmaya 1
çalıştılar. Bursa 1801’de büyük bir yangın 1854’de depem,
1429’da veba salgınlarında çok zarar görmüştü.
Jultan birinci Ahmed Celâli isyanlarını bastırma işini
3ursa’dan takip etmiştir. Dördüncü Murad ve 1860’da ^
>ultan Abdülaziz ve Sultan Abdülmecid Bursa’yı ziya- ‘l*’‘
et etmişlerdi.