Çin müziği

Çin müziği, Doğu Asya müziğinin geleneksel
biçimlerinden ve bilinen en eski ve
en gelişmiş müzik sistemlerinden biri. Doğu
Asya müziği Kore ve Japon müziğini de
içine alır.
Çin müziğinin belgelenebilmiş en eski
aşamalarında üflemeli ve vurmalı çalgılardan
küre flüt (xun), pan flüt (pai-xiao),
serbest kamışlı ağız mızıkası (sheng), taş ve
çan takımları (qing ve zhong) ile davulun
(gu), ayrıca da vurmalı idyofonların (zhu ve
wu) kullanıldığı saptanmıştır. İÖ y.
5000’lerden kalma en eski xun’larm ses
aralığı düzeni temelde minör üçlü sisteme
dayalıdır. Daha sonraki Çin bestelerinde ise
genellikle zhi, shang, yu, jue ve gong
armonileri olarak bilinen kapsamlı bir armoni
sistemi kullanılmıştır.
Bugün büyük çeşitlilik gösteren Çin müziği
vokal müzik, balad, dans, tiyatro ve çalgı
müziği olarak sınıflandırılabilir. Vokal müzikte
melodik dizim ve Çincenin, ölçülü
kullanılan müziksel anlatım araçlarıyla kaynaştığı
göze çarpar. Baladlarda müziksel
anlatımın zenginliği edebi yaratıcılığı
tamamlar.Dans müziğinde ise büyük orkestralar
ve çokritimlilik egemendir.
Çin tiyatrosundaki 360’ı aşkın yöresel üslupta
üç ana sisteminin kullanıldığı görülür.
Bunlar yi-yang-qiang, kun-qiang ve bangzi-
qiang adı verilen opera sistemleridir.
Eşlik açısından incelendiğinde yi-yang-qiang
sisteminde üflemeli ve yaylı çalgıların
genellikle az kullanıldığı kun-qiang sisteminde
üflemelilerin, bangzi-qiang’da ise
yaylıların egemen olduğu görülür. Her üç
sistemde de vurmalılara geniş yer verilir.
Operanın yapısı genellikle bağımsız melodilerin
bir süit biçiminde bir araya getirilmesiyle
ya da bir dizi temel melodinin ritmik
olarak genişletilmesiyle oluşturulur.
Orkestra, topluluk ve solo çalgı müziğinde
çok bölümlü bir biçimsel kalıba uyulur.
Giriş ya da önçalış (gi), temanın açılışı
(eheng), geçiş (zhuan) ve sonuçtan (he)
oluşan dört aşamalı bir gelişme çizgisi
izlenir.
Çin çalgıları akustik malzeme ve çalmış
biçimlerine göre sınıflandınlır. Metal, taş,
kil, deri, ipek, tahta, sukabağı ve bambu
gibi maddelerden yapılan bu çalgılar çalmış
biçimlerine göre de üflemeli, vurmalı, mızraptı
ve yaylı olarak adlandırılır.
Çin müziğinde orkestra düzeni ipek (si),
bambu (zhu), kamış üflemeli (chui) ve
vurmalı (da) çalgıların tonal özellikleri üzedne
kurulmuştur. Orkestra yorumlarında ton
kaygısı, melodik ve armonik kaygılara ağır
basar. Çin çalgısal müzik repertuarının tümünde
ton kullanımındaki titizlik belirgindir.