Condorcet Markisi

Fransız filozofu, matematikçisi ve siyaset adamı (Ribemont
1743-Bourg-la-Reine 1794). Eski ve soylu bir ailenin
oğlu olan Condorcet Markisi (asıl adı Marie Jean Antoine
Nicolas’dır), önce Reims Cizvit okulunda, sonra
Paris’te Collège de Navarre’da öğrenim gördü. Onaltı
yaşındayken, Clairault, d’Alembert ve Fontaine’in
önünde matematik tezini başarıyla savundu. 1769’da
Bilimler Akademisi’ne alınıp, 1773’te akademinin sürekli
kâtibi oldu. Essai sur le Calcul intégral (Entegral
Hesap Üstüne Deneme, 1765) ve Problème des Trois
Corps (Üç Cisim Sorunu, 1767) adlı yapıtlarıyla Avrupa’nın
iki büyük geometricisinden biri sayılmaya başlandı.
Les Lettres d’un Théologien (Bir Tanrıbilimcinin
Mektupları, 1774) ve l’Éloge des Académiciens (Akademi
üyelerine Övgü) adlı yapıtlarını yayınladıktan ve
Ansiklopedi’nin “Tekel”, “Tekelcilik”, maddelerini yazdıktan
sonra, Théorie des Comètes (Kuyrukluyıldızlar
Kuramı) adlı çalışmasıyla Berlin’de bir ödül kazandı.
Yasama meclisine üye seçilip, Jirondenlerle oy kullandı
ve anayasanın hazırlanmasında görev aldı. Jirondenler
iktidardan uzaklaştırılınca, suçlanıp, 8 ay gizlendiktensonra yakalandı ve zehir içerek intihar etti. Hücresinde
cesedinin yanında İnsan Zihninin İlerlemesi Üzerine
Tarihsel Bir Tablo Taslağı (Esquisse d’un Tableau Historique
des Progrès de L’Esprit Humain) adlı yapıtı bulundu.
Condorcet bir ilerleme kuramcısı, tarihte fizyokratların
izleyicisi, pozitivizmin öncüsü ve toplumbilimin habercisidir.
Matematikteki önemli çalışmalarının yanı sıra,
iktisatta dostu Turgot’nun fikirlerini yeniden ele almış,
doğum kontrolünü öğütlemiş, çağdaş sosyal sigortanın
öncüsü olan bir güven sandıkları tasarısı hazırlamıştır.
Oy çokluğuyla karar verilerek yapılmış bir seçimde
hangi gizli kaygının rol oynadığını araştırırken,
karar kuramında Condorcet olayını (a, b, c, gibi üç kavram
arasında seçim yapılırken, a’nın b’ye yeğtutulmasını
açıklayan belirtisiz ikili kuruluşun geçişsiz niteliği)
ortaya atmıştır.