Coğrafi konum itibariyle, O rta A nadolu
platosunun kuzey kısm ında A nkara-Sam sun Devlet
karayolu üzerinde, K aradeniz Bölgesinin O rta K aradeniz
bölüm ü ile, İç A nadoluyu bağlayan geçit bölgede
1.281.480 hektar alan üzerine kurulm uş bir ilimiz.
D enizden yüksekliği 770 m.dir. 39 derece 54 dakika. 41
derece 20 dakika kuzey enlemleri, 34 derece 04 dakika,
35 derece 28 dakika doğu boylam ları arasında yer alır.
Alaca, Bayat, İskilip, Kargı, M ecitözü, O rtaköy,
O smancık ve Sungurlu olm ak üzere sekiz ilçesi vardır.
G üneybatısında A nkara, kuzeyinde Sinop, K astam
onu, Sam sun, güneyinde Y ozgat, doğusunda
Amasya, batısında Çankırı ile çevrilmiştir. Trafik
num arası (19), telefon kod num arası 94691’dir. O rta
K aradeniz Bölgesinin ikinci büyük şehridir.
Sultan A lparslan’ın 1071 M alazgirt zaferinden
sonra, A nadolu kapıları Türklere açılmış, buraları
Türklere yurt olm uştu. Bu akınlar sırasında BizanslIların
N ikonya (Yonkoniye) dedikleri bu yerleşim alanında,
O ğuzların, Alayuntlu obasına bağlı Çorunlu
oymağı da yerleşerek, geleneklerine uygun olarak kendi
oym aklarının adı olan Çorunlu adını vermişlerdir. Bu
kelime daha sonraları Çorum haline dönm üştür. Bir
başka rivayete göre de N ikonya’da yaşayan Bizanslılar
buralara hakim olan Danişmentlilere önce bağlılık gösterip,
sonra kötü niyetlerinin anlaşılmasıyla BizanslIlara
Cürümlü denilmiş. Bu kelime daha sonra Çorum
haline dönmüştür. Yine Selçuklu Sultanı Kılıçarslan,
havasının iyi olması dolayısıyla hasta oğlu Y akub’u ve
diğer hastalıklı ve çelimsizleri buralara gönderm iş ve
bunlar sağlıklarına kavuşm uşlardır. Bundan dolayı
M.Ö. 5X5 yıllarında parçalanan Medlerin yerine Persler
hakimiyet sürm üştür. M.Ö. 332 M akedonya İm paratoru
İskender A nadoluyu almış, İskender’in ölüm ünden
sonra M.Ö. 276 yıllarında G alatlar Ç orum ’a hakim
olm uştur. Pontus Rum tehdidi altında kalan G alatlar,
Rom a İm paratorluğuna bağlanm ış, böylece BizanslIlar
hakim iyet sürmeye başlam ıştır. Bu tarihten sonra 1071
yılına kadar Ç orum BizanslIların Prensliği olarak uzun
yıllar kalmış, bu arada İslâm orduları zam an zaman
buralara seferler düzenlem iştir. Büyiik Türk Sultanı
A lparslan’ın 1071 ’de M alazgirt muharebesiyle A nadolu
kapıları Türklere açılmış, Bizans hakimiyeti son
bulm uştur. Selçuklular 1071-1174 yılları arasında bu
bölgede Danişm entlilerf yenerek hakimiyet sürm üştür.
1243 yılında Baycu N oyan kom utasındaki M oğol saldı
rısına uğrayan Selçuklular, Ç orum ve çevresinden çekilmiş,
böylece Ç orum bir süre em irsiz kalmış, ferdi
mücadeleler olm uştur. 1308’de Selçukluların yerine
İlhanlIlar kurulmuş, bunlar yıkılıncaya kadar bunlann egemenliğinde
kalmıştır. Bir süre de Ertane Beyliğinde
kalan Ç orum , 1398’de Yıldırım Bâyezıd H an zam anında
Osmanlı topraklarına katılmış, bundan sonra bir
daha O sm anlIlardan çıkmam ıştır. Selçuklular ve
O sm anlılar tarafından birçok eserlerle im ar edilen
Ç orum ’da sık sık m eydana gelen zelzelelerden dolayı
pekçok eserler tahrip olm uştur.
Osmanlı devrinde Çorum Sivas Beylerbeyliğine
bağlı 8 sancaktan biri idi. T anzim attan sonra A nkara
eyaletinin 5 sancağından biri oldu. Cum huriyet devrinde
ise il haline.gelmiştir.