dahil medresesi

Osmanh medrese sisteminde
hariç ve sahn medreseleri arasındaki
aşama. İbtida-i dahil ve hareket-i dahil
olmak üzere iki bölüme aynlırdı.
Dahil elli de denen bu medreseler, bir
gelenek olarak padişahlar, valide sultanlar
ve padişah çocuklan tarafından yaptınhrdı.
Dahil medresesini bitiren suhte (medrese
öğrencisi), sahn-ı seman ya da sahn-ı Süleymaniye’ye
geçer ve danişmend(’) unvanını
alırdı. İstanbul’daki başhca dahil medreseleri
II. Mehmed’in (Fatih) yaptırdığı musıla-ı
sahn (tetimme) medreseleriydi. Musıla-ı
sahn, sahn medreselerine öğrenci yetiştirdiği
için dahil medresesi derecesinde sayılmıştır.
Dahil medresesinde öğrenim süresi
önceleri bir yılken, 16. yüzyıl sonunda altı
aya indirildi.
Dahil müderrisleri, kibar-ı müderrisin sınıfının
altında yer alan devriye sınıfından
olurdu. Gündelikleri 50 akçeydi. Medresedeki
görevleri evvel (birinci), sâni (ikinci)
ve sâfîs (üçüncü) sıralamasını izlerdi. Medrese
örgütünün bozulduğu 17. yüzyılda
medresesiz dahil müderrislikleri ortaya çıktı.
Niteliksiz birçok kişiye dahil payesi
verildi. Kurallara uygun olarak dahil müderrisliğine
geçenler ise kadrosuzluk yüzünden
uzun süre beklemek zorunda kalıyorlardı.
Ulema çocuklanna (beşik uleması) belirli
bir yaşa geldiklerinde dahil payesi verilmesi
giderek kural haline geldi.
Dahil medreselerinde fıkıh (Merginani’nin
Hidaye), usul-i fıkıh (Sadeddin Teftazani’
nin Telvih), hadis (Buhari’nin Sahih) ve
tefsir (Zemahşeri’nin el-Keşşaf ya da Kadı
Beyzavi’nin Muhtasarü’l- Keşşaf) dersleri
okutulurdu. Aynca bak. medrese.