De Stijl,

1917’de Amsterdam’da bir araya
gelen HollandalI sanatçıların oluşturduğu
grup. İçlerinde ressam Piet Mondrian, Theo
van Doesburg, Vilmos Huszâr, mimar Jacobus Johannes Pieter Oud ve şair A. Kok
bulunuyordu. Bunlar dışında Bart van der
Leek, Georges Vantongerloo, Jan Wils ve
Robert van’t Hoff da De Stijl’in öncülerindendi.
Soyut üslupta çalışan grup elemanları
hem sanatta, hem de insan ve toplum
ilişkilerinde geçerli olacak denge ve uyum
kurallarının arayışı içindeydiler.
De Stijl grubunun en dikkati çeken ressamı
Mondrian’ın sanatı, teosofinin mistik düşünceleri
ile besleniyordu. 1914’ten önce
Paris’te tanıdığı Çözümsel (Analitik) Kübizm’den
(bak. Kübizm) etkilenmişti, ama
bu akımın saf soyutlamaya ya da kendi
deyişiyle, “saf plastikliğin dışavurumu”na
(buna sonradan Yeni-Plastizm adını verecekti)
doğru gelişmeyerek gerçek amacına
ulaşmadığına inanıyordu. Berraklık ve düzen
öğelerinin egemen olduğu, aynı zamanda
kendi felsefi ve dinsel inançlarını da
yansıtacak bir sanat arayışı içinde Mondrian,
resmi bütün figüratif bileşenlerinden
arındırarak, düz çizgiler, yüzeyler, dikdörtgenler
ve nötr renklerle (siyah, gri, beyaz)
birleştirdiği ana renklere (kırmızı, sarı, mavi)
indirgedi. Mondrian’m bu aşırı yalın
ilkelerini paylaşan Van Doesburg da grup
üyelerinin kuramlarını yansıtan De Stijl
(1917-32) adlı bir dergi çıkarmaya başladı.
De Stijl’in etkileri resimde, mobilya tasarımı
da içinde bütün bezeme sanatlarında,
matbaacılık ve mimarlık alanlarında görülmüştür.
Ama hareketin biçimsel hedefleri
ve sanat dalları arasında yakın işbirliği
sağlama amacı özellikle mimarlıkta gerçekleşmiştir.
Hoek van Holland’da Oud’un
tasarladığı İşçi Konutu Blokları (1924) netlik,
yalınlık ve düzenlilik gibi bir Mondrian
resminde bulunabilecek niteliklerin tümünü
yansıtır. Gerrit Rietveld de tasarımlarında
De Stijl’in biçimsel ilkelerini uygulamıştır.
Örneğin Utrecht’deki Schröder Evi (1924),
iç mekân tasarımı ve yalın ön cephesiyle
gene bir Mondrian tablosunu anımsatır. De
Stijl estetiğinin izleri 1920’lerde Almanya’
da ortaya çıkan Bauhaus(*) akımında veUluslararası Üslupta(*) da seçilmektedir