DE WETTE (Wilhelm Martin Leberacht),DEWEY (George),DEWEY (John),DEWEY (Thomas Edmund)

DE WETTE (Wilhelm Martin Leberacht), alman asıllı protestan ilâhiyatçı (Ulla, Weimar 1780-Basel 1849). Heidelberg (1809), Berlin (1810), Weimar (1819) ve Basel’de (1822) profesörlük yaptı. Koyu protestanla-ra ve rasyonalistlere bütün gücüyle karşı çıktı. Hıristiyanlığın gelişmesinde tarih ve toplum şartlarının çok etkili olduğu görüşünü savundu. Felsefe ile ilâhiyat arasında daha sıkı bir bağın kurulmasına önem verdi. Herder’in görüşlerini Kutsal Kitap’m tenkidi alanına, Lehrbuch der Historisch-Kritischen Einleitung in die Bibel (Incil’e Tarihî ve Tenkitli Bir Giriş) [1817] adlı eseriyle uyguladı. Hıristiyan dogmalarını sembolik bir girişle yorumlaması oldukça önemlidir. Lehrbuch der Christlischen Dogmatik (Hıristiyan Dogmacılığını öğrenme Kitabı) [1813-1816] ve Wesen des Christlischen Glaubens (Hıristiyan İnancının özü) [1846] adlı eserlerine göre dogmalar, bellibaşlı din kuruşlarının sembolik dille açıklanışıdır. (L) DEWEY (Davis Rich), amerikan iktisatçı ve istatikçisi (Burlington, Vermont 1858-Cambridge, Massachusetts 1942). Burling-ton’da ve John Hopkins üniversitesinde okudu. Uzun yıllar Massachusetts’de teknoloji enstitüsünde iktisat ve istatistik profesörlüğü yaptı. Son derece etkili bir yayın organı olan American Economic Review’i (Amerikan Ekonomi Dergisi) otuz yıla yakın bir süre (1911-1940) yönetti. Başlıca eseri: Financial History of the United States (Birleşik Devletlerin Maliye Tarihi) [1902]. (L)

DEWEY (George), amerikan amirali (Montpelier, Vermont 1837 – Washington 1917). 1858’de Deniz okulundan mezun oldu, New-Orleans saldırısında kuzeylilerin donanmasmda iç savaşa katıldı (1862). A-merika-lspanya savaşında amerikan Pasifik donanması başkomutanı oldu, İspanyol filosunu Cavite limanında yok etti (1898) ve Manilla’yı işgal etti. (L)

DEWEY (John), amerikan filozof ve pedagogu (Burlington 1859-New York 1952). Minnesota (1888-1889), Michigan (1889-1894), Chicago (1894-1904) üniversitelerinde felsefe dersleri verdi. Bir deneme okulu kurdu ve burada pedagojisini uygulamağa başladı. Bu pedagoji kendisinin ortaya attığı ve pragmacılığın bir çeşidi olan âletçilik* kuramına dayanır. Başlıca eserleri: The School anc Society (Okul ve Toplum) [1899]; Demokrasi ve Terbiye (Democracy and Education) [1916]; Human Nature and Conduct (İnsan Tabiatı ve Davranışı) [1922]; Es-perience and Nature (Tabiat ve Deney)

[1925]; Art as Experience (Deney Olarak Sanat) [1934]; Logic, the Theory of inquiry
(Mantık, Araştırma Kuramı) [1938], Problems of Men (İnsanın Meseleleri) [1946] v.b. DEWEY (Melvil), amerikan kütüphanecilik uzmanı (Adams Center, New York 1851-Lake Placid, Essex County 1931). Kitapların ve broşürlerin sınıflaması konusunda uygulanan ondalık sınıflama sistemini kurdu. Bu sistemi önce Massachusetts’teki Amherst Koleji Kitaplığına uyguladı (1874). 1883’te Colombia üniversitesinde Kütüphanecilik okulunu kurdu ve anglosakson ülkelerinde metrik sistemin kabul edilmesi için çalıştı. (L)

DEWEY (Thomas Edmund), amerikan avukat ve siyaset adamı (Owosso, 190&-

1971). 1927’de New York barosuna yazıldı; 1936’da savcı, 1937’de başsavcı oldu; Racketeers adiyle bilinen şantajcı gangsterlere karşı yürüttüğü güçlü mücadele sonucunda 1942’de New York eyaleti valiliğine seçildi. Cumhuriyetçi partinin cumhurbaşkanı adayı olarak katıldığı seçimlerde (1944) az farkla Franklin Roosevelt’e, daha sonra da Truman’a yenildi (1948). 1954’te siyasî hayattan çekildi. (L)

DEWEZ (Louis), belçikalı tarihçi (Namur 1760-Brüksel 1838). Belçika tarihine ait birçok eser yazdı. Bu konuyle ilgili bütün bilgilerin ilk defa bir araya geldiği Histoire Générale de la Belgique (Belçika’nın Genel Tarihi) [1805-1807] adlı eseri en önemlisidir. (L)

DEWING (Thomas Wilmer), amerikan ressamı (Boston, Massachusets 1851-New York

1938). «On amerikalı ressam» adını taşıyan grubun önderlerinden. Paris’te bir süre Boulanger ve Lefebvre’in yanında, sonra da Münih’te çalıştı, önce Akademik tarzda resimler yaptı, sonra daha atmosferik bir üslûba döndü ve Childe Hassam ve J. Alden Weir gibi ressamlarla birlikte izlenimciliği benimsedi. 1887’de Akademi’ye üye seçildi. Kişilerine çoğunlukla belirsiz, anlaşılması güç bir ifade verir, renk ve biçim unsurlarını büyük ustalık ve incelikle kullanırdı. Dewing için nesnenin kendisi değil, kafasında yer eden görünümleri önemli idi. Kişileri çoğu zaman, seyrek eşyalı, boş odalarda, incecik iskemlelerde otururlair. Bu boşluk, onun, kendini dizginleyen şairce üslûbuna orijinallik vermektedir. (L)

DE WINT (Peter), İngiliz ressamı (Stone, Staffordshire 1784-Londra 1849). Hollanda asıllı idi. XIX. yy. ın en önemli suluboya ressamlarından olan De Wint, özellikle manzara ve şehir resimleri yaptı. 1802-1806 Arasında heykeltıraş John Raphael Smith’in yanında çalıştı, 1809’da Krallık akademisine girdi. 1811’de Suluboya Ressamları birliğine üye oldu. Gerek burada, gerek Akademi’de pek çok sergi açtı. (L)

DEW INTER (Jan Willem VAN), hollandah general ve denizci (Texel 1750-Paris 1812). 1787’de Stathouder’e (iktidar temsilcisi) karşı yapılan ayaklanmadan sonra Fransa’ya sığındı; Dumouriez ve Pichegru kumandasında 1792 ve 1793 seferlerini yaptı. 1795’-te fransız kuvvetleriyle Hollanda’ya girdi. Burada Texel donanmasına amiral oldu. Kral Louis, Winter’i mareşal yaptı ve ordusunun başkumandanlığına getirdi. (L) » DEWiTT (Clinton), amerikan siyaset adamı (Little Britain 1769-Albany 1828). Kendisini siyaset^ hayatına yönelten George Clinton’-un yeğeni. 1803’ten 1815’e kadar New York belediye başkanı, senatör, sonra eyalet valisi oldu. New York’un refahı için çok çalıştı. 1825’te açılışını yaptığı Erie büyük kanalının kurucusu sayılabilir. (L)

Dewline (ing. «uzaktan erken uyarma hattı» anlamında Distant Early Warning Line kelimelerinden kısaltma), düşman füzelerinin, uydularının, uçaklarının A.B.D.’ye yöneldiklerini önceden haber vermesi için 1957 yılında Kuzey Amerika Hava Savunma kumandanlığı tarafından kurulan radar sisteminin bir bölümü. Bu hat Aleutien adaları, Alaska’nın kuzey kıyıları ve Kana-da’nın kuzey adalarından geçer ve Groenland güneyinden Iceland’a uzanır. S.S.C.B.’-nin buna benzer sistemi Tallinn hattı olarak bilinir. (L)

DEWSBURY, İngiltere’de (Yorkshire, West Riding) şehir, Leeds’in güneybatısında; 5100G nüf. Dokuma sanayii (halı, battaniye) ve dökümevleri. (L)