DEMİRTAŞ PAŞA

DEMİRTAŞ PAŞA

DEMİRTAŞ PAŞA, Murad Fin kumandanlarından (öl. 1403). Hereke kalesini fetheden Kara Ali’nin oğlu. Rumeli muharebelerinde Lala Şahin Paşanın maiyetine katıldı. Yenice’yi ve Yanbolu’yu aldı. Lala Şahin Paşanın ölümü üzerine Rumeli beylerbeyi oldu. Manastır, Pirlepe ve Istip’i aldı, bu arada Arnavutluk’un bazı bölgelerini yağmaladı. Sırbistan ve Bosna’dan da birçok yer aldı. Karamanoğlu Ali Beyin Bur-sa’ya hücumu sırasında esir düştü, fakat sonra da serbest bırakıldı. Ayrıca Bayezid I’in (Yıldırım) Timur ile yaptığı Ankara meydan muharebesinde Timur’a esir düştü (1402). Bir süre sonra esirlikten kurtuldu. Bazeyid Fin oğlu İsa Çelebi’yi hükümdar yapmak için uğraştı; fakat Isa Çelebi’nîn Mehmet Çelebi’ye yenilmesinden sonra korktu ve kaçmak istediyse de, yolda kölesi tarafından Öldürüldü. Osmanlı bayrağının rengini ve resmini Demirtaş Pasa tespit etmiştir. (M)
Demirtaşpaşa camii (Takyeciler veya Tak-vâctlar camii de denir), Kütahya’da cami; Bedestanın yakınında. Kara Demirtaş Pasa tarafından Kütahya muhafızlığı sırasında yaptırıldığı sanılıyor. Cami 1834’te ve 1836*da Kütahya valisi Dilaver Pasa tarafından tamir ettirildi. Bina, son cemaat yeri olarak nitelendirilen bir dehlizle başlar. Bu dehlizin üstü ahşap bir tavanla kapanmıştır. Merkezî sahanlık, 9 m’lik kasnağında dört pencere olan bir kubbeyle örtülüdür. Caminin bugünkü girişi ve avlu kapısı ilk binadan, kapı kanatları XVI, yy.dan kalmadır. Avlu kapısının etrafı basit ista-laktitli ve yapraklı, kemer taşları kabartmalıdır. <M)
Demiryolları birliği (MİLLETLERARASI—), Avrupa’daki demiryolu işletmelerinden çoğunu biraraya getiren kuruluş; amacı demiryolu ve malzemesi yapımında ve işletmeciliğinde işbirliği ve gelişme sağlamaktır. (L)
Demiryolları işletmesi (TÜRKİYE CUMHURİYETİ devlet—), kısaltılmış adı T.C.
D.D., Türkiye’de demiryolu işletmeciliğini yürüten ve sermayesinin tamamı devlete ait olan İktisadî devlet teşekkülü. 24 Mayıs 1924 tarihinde 506 sayılı kanunla kurulan ve katma bütçeli bir idare olan Devlet Demiryolları Müdüriyeti Umumiyesi ve daha sonra 31 mayıs 1927 tarihli ve 1042 sayılı kanunla kurulan ve aynı kurumun genişletilmiş şekli olan Devlet Demiryolları ve Limanlan îdarei Umumiyesi, T.C.D.D.’nin kökenini teşkil eder, T.C.D.D, 29 temmuz 1953 tarihli ve 6186 sayılı kanunla kuruldu. 440 Sayılı kanun hükümlerine göre çalışır. Devlet Demiryolları İşletmesi Genel müdürlüğü, demiryollarını, bunlara bağlı liman, rıhtım ve iskeleleri, siloları, akaryakıt depolarını, emanet odalarını, lokanta, otel, büfe, gazino, büvet ve mağaza gibi tesisleri kurar ve işletir, bakımlarını sağlar. Genel müdürlüğe bağlı Yol, Cer, Fabrika, Hasılat, Malzeme, Hareket, Limanlar, İmar ve İnşaat, Tesisler dairelerinden meydana gelmiştir. Yardımcı birimler olarak Genel sekreterlik, Zat işleri, Sağlık işleri, Malî işler, Eğitim ve öğretim daireleri vardır. Taşra teşkilâtı Adana, Alsancak, Ankara, Haydarpaşa, Malatya, Sirkeci ve Sivas isletme müdürlükleridir. (Bk. DEMİRYOLU.) [M]