DIELS, Otto Paul Hermann

DIELS, Otto Paul Hermann

1876 – 1954 Alman Kimyacı

Organik bileşiklerin yapay ola­rak elde edilmelerini sağlayan Di- en birleştirmesi buluşuyla ünlüdür.

Babasının eski diller Profesörü olması, Dıels’ın bilimsel çevre ve düşü­nüşle küçük yaşlarda tanışmasını sağlamış ve Diels, Berlin Üniversitesi’nde Kimya öğrenimini tamamladıktan sonra Emil Fisher gözetiminde, 23 yaşın­da doktorasını yapmıştı. Genç adam, hem babasının etkisi hem de bilimsel çalışmalara yatkınlığı nedeniyle, aynı yıl Berlin Üniversitesi’nde Kimya Pro­fesörlüğüne atanıyordu.

Diels Fisher’den öğrendiği pek çok şeye kendi öğretme yeteneğini ek­lemiş, en zor anlaşılan konuları basite indirgemesiyle öğrenciler arasında ünü yayılmıştı. Hele “Einführung in die Organische Chemie (Organik Kimyaya Giriş) adlı sayısız baskısı yapılan kitabı kimya sözcüğü ile eşanlamlı sayılıyordu.

Diels, Berlin’deki çalışmaları sırasında ilginç bir bileşik olan karbon su- boksiti(C₃0₂) buluyordu. Bu, renksiz ve keskin kokulu gaz, saf halde da­yanıklı olmakla birlikte, katkılı halinde kolaya kırmızı ve şekilsiz bir mad­deye dönüşen çift bağlı karbondu. Bu buluşuyla yıllardır bağlı kaldığı klasik kimyadan çıkan Diels, birleştirmeler (sentezler) dünyasına giriyordu. Çün­kü saf olmayan karbon suboksitin kolayca polimerleşmesi, O’nu polimerle- re yöneltiyordu. Kolay polimerleşen bir grup da çift bağlı ve Cn H₂n-2 genel formüllü dien idi. Diels, genç yardımcısı Kurt Adler ile dien tepki­meleri üzerinde çalışıyor ve olefin grubundan doymamış bir hidrokarbon ile dien arasında o güne kadar bilinmeyen bir tepkime olduğunu saptıyor­du. Tepkimenin en belirgin özelliği, yüksek sıcaklık ve basınç, hatta katali­zör gerektirmeden olağan koşullarda gerçekleşmesiydi.

Canlılarda sürdürülen tepkimelerde de sıcaklık ve basınç söz konusu olmadığı için, Diels, sonradan Diels-Adler Tepkimesi denilen bu yöntemin Doğa’da yaygın olduğuna inanıyordu. Gerçekten ileriki yıllarda Gastes morfini, Woodward ve Sarett Kortizonu yapay yolla elde eğiyorlardı. Ayrıca iktisa­di yönden değerli izopren veya bütadien ile stirenin polimerleştirilmesiyle yapay kauçuk ve lastiğin elde edilmesi hep Diels-Adler tepkimesine dayanıyordu.

Bu başarılı ve önemli çalışmalarından dolayı Diels, 1950 yılı Nobel Kimya Ödülü’nü Adler ile paylaşıyordu.

İkinci Dünya Savaşı sırasında iki oğlunu da doğu cephesinde kaybeden Diels, bombalanan labaratuvanmn onarılmasına katılacak kadar güç bulu­yor, 1945 yılında emekli olmakla birlikte ölümüne kadar çabalarını sürdürüyordu.