DON KİŞOT (Don Quixote)

Alcala şehrinde doğan ve bir cerrahın oğlu olan
Miguel de Cervantes Saavedra (1547-1616)nın
romanı. Cervantes bu eserle şöhret bulmuştur.
Eserin ilk kısmını El Ingenioso Hidalgo don Quixote
de la Mancha adıyla 1605 yılında yayınladı
ve büyük bir rağbet gördü. Arkasından Avellaneda
(Mefhul Bir Kimse) adı ile Don Kişot’un
sözde ikinci kısmını ortaya koydu ise de, asıl ikinci
kısmını 1616 yılında yayınladı.
. Don Kişot, küçük bir köy asilzâdesidir. Şövalye
romanlarını okuya okuya dimağı karışmıştır.
Silahdâr olan Sanşo Pansa (Sancho Pança) ile
birlikte serserice bir şövalye hayâtı sürmek ister.
Böylece bütün dünyâda zevkle okunan sergüzeştler
ortaya çıkar. Bunlar; kahraman olarak Don Kişot’un
yel değirmenlerine karşı savaşı; kürek cezâsına
çarptırılanların onun tarafından kurtarılması; arabaya hücûmu; bir otelde Sanşo Pansa’nm
bir örtü içinde havaya sıçratılması; hizmetçi Maritornes’un
mârifetleri; Don Kişot’un hayâlinde
yaşattığı Dülsine du Tobosa (Dulcinee du Toboso)
adlı sevgilisi ile geçirdiği mâcerâlar; Sanşo Pansa’nm
vâli tâyin edilmesi ve adâletle iş yapması gibi
hâdiselerdir. Bu vak’alardan başka asıl konu ile
ilgili olmayan hikâyeler de Don Kişot romanında
yer almaktadır.
Kahraman olarak asıl Don Kişot; Rossinante
adlı atının üstünde, başında miğfer, elinde mızrak
uzun, zayıf ve üzüntülü bir çehre ile görünen ve
okuyucunun hâfızasma bu şekilde nakşedilmiş Figür
şövalyesidir. Tabiî eşeğinin üstünde iki heybesi arasında
yerleşen, Don Kişot’un zıddına şişman ve kısa
olan Sanşo’ya da onun yanında yer vermek gerekir.
Zâten asıl romanı roman yapan kahramanlar
bunlardır.
Romanda düşünce ile, uygulamalı hayat karşı
karşıya gelmektedir. Zıtlık, zâten beşer fikrinin iki
kutbu olan Don Kişot ve Sanşo’da mevcuttur. Don
Kişot, sâbit fikirler bir yana; akim, asâletin ve kibârlığın
timsâlidir. Ağzından güzel sözler çıkar.
Sanşo ise değişik bir akla sâhiptir. Bu onun atasözlerine
ve tecrübelere bağlılığından ileri gelmektedir.
Günlük konuşmaya giren Don Kişot kelimesi asıl
mânâsını Don Kişot romanının kahramanından alır.
Kelimenin “iyilik ve yardım sever” mânâsı yanında
“deli ve gösteriş meraklısı, şöhrete düşkün” mânâsı
da vardır. Böylece Don Kişot başka milletlerin yanında
bizim de günlük dilimizde yer almıştır.