EKLEMLER

EKLEMLER; Alm. Gelenke, Fr. Articulation
f y İng. Joint. İnsan ve omurgalı hayvanlarda vücut
kemiklerinin ucuca veya yanyana gelip birleştiği
yer. İnsan vücûdunda kemik ve kıkırdaklar, eklemler
vâsıtasıyla bir arada tutulurlar. Eklemler kemiklerin
hareketini sağlarlar.
Yapısı: Bir eklemi meydana getiren kemiklerin
birbirine karşı gelen yüzleri uyumludur ve kıkırdaktan
yapılan bir tabakayla kaplanmıştır. Eklemdeki
kemikler arasındaki mesâfe eklem boşluğunu
meydana getirir. Eklem boşluğu, eklem
kapsülü tarafından çevrelenir. Eklem kapsülü sert
bağ dokusundan yapılmış koruyucu bir kılıftır.
Eklemi yapan kemiklerin kıkırdak yüzleri sinovial
membran denilen zar gibi ince, hassas bir hücre
katiyle kaplıdır. Bu zar, sinovial mâyi denen birsıvı salgılar. Bu mâyi hem eklemin kayganlığını temin
ederek hareketi kolaylaştırır, hem de kıkırdağın
beslenmesine yardım eder. Eklem kapsülü etrafındaki
bağlar sâyesinde oldukça sağlam bir yapı
kazanır.
Eklemlerin temel vazifesi serbest hareketi
temin etmektir. Bu açıdan eklem mekaniği incelendiğinde
eklemlerin çevresinde kapsül, bağlar
ve kaslar sâyesinde en az enerjiyi harcayarak en
fazla işi yapabilecek şekilde düzenlendiği görülür.
Eklemler hareketlerine göre; hareketsiz -oynamaz
(kafa kemikleri arasındaki eklemler), yarı
hareketli- yarı oynar (omurga kemikleri arasındaki
eklemler) ve hareketli-oynar eklemler
olarak üçe ayrılır. Tam hareketli olmayan bir eklemde,
eklem satıhları birbirine tam olarak intibak
edemediğinden, omurganın omurları arasında
olduğu gibi, kemikler arasında disk denilen kıkırdak
yapılar bulunur. Bir yönde veya bir düzlemde
hareket eden eklemlere, menteşe eklem
denir. Diz, dirsek ve parmak kemiklerinin eklemleri
böyledir. Kalça ve omuz eklemleri her
yöne hareket kabiliyeti olan eklemlerdir. Bir uzun
eksen etrafında dönme hareketi yapan eklemlere
trokoid eklem denir. El bileği eklemi bu tip bir eklemdir.