FARE ISIRIĞI HASTALIĞI (Sadoku)

FARE ISIRIĞI HASTALIĞI (Sadoku)

 

Tanım:

Leıifadenopati ve döküntü ile seyreden ateşli bir enfeksiyon hastalığıdır.

Etiyoloji:

Hastalık, Streptobacillus moniliformis ve Spirillum minus olmak üzere iki ayrı etkenle oluşur. S moniliformis, pleomorfik, gram (-), aerob, hareketsiz, zincir oluşturabilen bir bakteridir. Besiyerlerinde üretilebilir. S minus, 2-5 mikron uzunluğunda, terminal flagellalı, hareketli, rijit. spiral mikroorganizmadır. Besiyer-krinde üretüemez.
Epidemiyoloji:

Fare her iki etken içinde doğal rezervuardır. Fare ısırması sonucu hastalık insana bulaşır. Seyrek vakalarda besin kaynaklarının (süt, dondurma) yenmesiyle de geçmektedir (HaverhilI ateşi).

Klinik Bulgular:

S moniliformis için 10 günden az, S minus için 4 haftaya kadar uzayan kuluçka döneminden sonra, titreme, ateş, baş ağrısı ve miyalji, artralji ile hastalık birden başlar. Çoğunlukla ısırık yerinde primer lezyon oluşabilir ama bazen farkedilmeyebilir. Lenfanjit olabilir ve regional lenf nodülleri şişer. Birkaç gün içinde yaygın (daha çok ekstremitelerde) maküler döküntüler görülür. Bazan peteşi ve purpura da vardır. Vakaların yarısmda asimetrik artrit oluşabilir. Tedavi edilmezse hastalık nüks göstererek haftalarca sürer. Komplikasyon olarak endokardit ve lokalize abseler oluşabilir.

Tanı:

özellikle lenfanjit, malarya, borelyoz ve sifiliz ile ayırımı yapılmalıdır.

Giemsa, Wright ile boyanmış kem yayma preparatlarında veya karanlık alan mikrosko-pisinde spiriller görülebilir. Kan. fare ve kobay peritonuna enjekte edilerek etken orada üreti-k lebilir. Sifiliz testleri yalancı pozitiflik gösterebilir. S moniliformis yönünden kan, eklem sıvısı veya cerahat besiyerine ekilir. 2 nd haftada aglütinasyon testi pozitifleşebilir. Çoğunlukla lökositoz görülür.

Tedavi:

10 gün süre ile 1.2 milyon Ü/gün prokain penisilin yapılır. Allerjik hallerde eritromisin 1 g + tetrasikliri 2 g kombine edilmesi uygundur.

■ Prognoz:

Tedaviden önce mortalite % 5-10 kadardı. Şimdi kesin şifa sağlanıyor.

Korunma:

Fare mücadelesi yapılır.

LYME HASTALIĞI (Kene ile geçen menmgopolinöritis, Bann Warth Sendromu)

Tanım:

1976’da tanımlanmış, eritem ve artralji ile seyreden bir enfeksiyon hastalığıdır.

Etiyoloji:

Etkeninin kenelerde yaşayan bir spi-roket (Borrelia burgdorfer,) olduğu anlaşılmıştır.

ve sistin ilave edilmiş kompleks besiyerlerinde üretilebilir. Dış koşullara oldukça dirençlidir. En duyarlı hayvan beyaz sıçanlardır. Hasta strumu, düşük litrelerde P pestis ve Brucelia bakterileri ile de çapraz reaksiyon oluşturur. Bakteri sularda aylarca canlı kalabilir, hatta üreyebilir.

E pidemiyoloji:

Tularemi sporadik bir zoonozdur. Doğada hastalığın rezervuarı tavşan ve kemiricilerdir İnsan kazaen zincire girer. Etken, ektoparazit ler, aerosoller, kontamine sulardan geçer Keneler, bitler, akarinalar vektör olarak hay vanlar arasındaki epidemik zincirde yer alırlar Kenelerde etken yumurta ile nesilden nesile de geçmektedir.

Etkenin coğrafi dağılım, besi fizyolojisi ve virulans yönünden birbirinden farklı iki ayrı tipi tanımlanmıştır. Tularemi insanlara çoğunlukla enfekte hayvanların kanı veya diğer doku sıvılarının direkt teması, enfekte suların içilmesi ve daha seyrek olarak vektör aracılığı ile geçer. Kasaplar, avcılar ve ev kadınlarında hastalık daha sık olarak görülmektedir.

Enfeksiyon ülkemizde de bulunmaktadır.

P atogenez ve P atoloji:

Etkenin özel bir giriş yeri yoktur. Ancak çoğunlukla deriden ve daha seyrek olarak mukozalardan, gastrointestinal’ ve solunum yolundan girer. Deride primer lezyon, nötrofil enfiltrasyonu, granulomatoz reaksiyon ve nekrozdur. Birlikte, ekseriya’ süpürasyonla sonuçlanan regional lenfadenopati de bulunur ve beyin, karaciğer, dalak, akciğer ve böbrek gibi parankim organlarında histopatoloji de esas itibariyle tüberkülozdakine çok benzer.

Etken fakültatif hücre içi paraziti olduğundan hastalık nüks ve kronikleşme göstermeye eğilimlidir.

Klinik Bulgular:

3-8 günlük bir kuluçka döneminden sonra hastalık başlar. Etkenin giriş yerine göre hastalığın değişik klinik formlarda görülmesi mümkündür.

Ülseroglandj&ler forma: H alsizlik. bas afcrı-sı, kusma, titreme ve ateşle birden başlar. ‘Etkenin giriş yerinde (el, kol, bacak, yüz) bir papül oluşur. Süratle nekroze olur ve üjggjjjggjr. Regional lmL^ÜmÜmled-.ağr^yarak, .şiserigf. Burada deri kızarmış ve sıcaktır. Lezyon 1-2 hafta içinde süpüre olur ve dışarı açılır. Leze lenf düğümlerinde bol miktarda bakteri bulunur.

Vakaların °!c 80’i ülseroglandüler forma ile gelirler. Bu formanın bir varyantı olarak, hastalık bazen belirgin bir deri lezyonu olmak-
sızın lenf düğümü enfiamasyonu ile de seyredebilir (glandüler forma). Seyrek olarak hastalık primer iezyon ve adenopati oluşmaksızın genel belirtilerle seyredebilir (tifoid forma)

Oküloglandüler forma: N adiren etken kon-jonktivadan girebilir. Gözde ağrı, konjesyon. göz yaşarması, fotofobi, ödem görülür. Ülse-rasyon korneayı tutarsa körlük oluşabilir. Preoriküler, maksiller, boyun ön lenf nodülleri büyür ve süpüre ederler.

Diğer klinik formalar : Etken gastrointestinal yoldan girerse hastalık genel belirtilerin yanı sıra orofarinkste üiserasvon (primer lezyon), divare. karın ağrısı, bulantı, kusma, melena, hematemez ile seyreder. Mezanter lenf ğangliyonu büyümüştür.

Etkenin hava yoluyla girmesi halinde veya sekonder bakteremi sonucu pnömoni tablosu da ortaya çıkabilir. Hastalık nadiren perikar-dit, osteomyelit ve menenjit ile de komplike olabilir.

Hastalığın iyileşmesi 2-4 hafta alır. Ateş lizisle düşer. Nekahati uzundur. Erken nüks görülebilir. Yasam hovu bağışıklık bırakır.

T anı: ~ *

Hastalık diğer etkenlere (streptokok, akti-nomiçes, mikrobakteri, listeria) bağlı süpüre adenitler, kedi tırmalaması hastalığı, veba ve Hodgkin ienfomasmdan, gerekirse tifodan, diğer etkenlere bağlı pnömoni ve gastroenterit’ ten ayrılmalıdır.

Bakteri izolasyonu için lokal lezyondan alınan örnekten, glikozlu sistinli kanlı ağara ekim ve kobaya inokülasyon yapılır.

Aglütininler 2. haftadan itibaren yükselmeye başlar. Aglütinasyonda bruciella ile çapraz reaksivon dikkate alınmalıdır

Hastalığın ilk haftasında deride geç duya lılılt oluşması erken tanıda değerli olabilir.

Hastalarda lökositoz vardır.

tedavi;

10 gün süre ile Straptamjrifi.^-g / cnin en iyisidir. Gerekirse t&jjasikiin veya kloramfeni• kol 2 g/gûn tedaviye efepahilîr. -mrUvınin Kesilmesinden 1-2 hafta sonra nüks görülürse bile belirtiler tedavi ile süratle baskılanır.

Prognoz:

Bakterinin virulansına göre değişir. Pnömoni ve menenjit ile komplike olmadıkça iyidir. Tedavi mortaliteyi çok azaltmıştır.

Korunma:

Rezervuar ve vektör mücadelesi esastır. Hastalığa karşı ölü e atenue aşılar nazırıammş-tır. Atenüe aşı hastalığı önleme ya da belirtileri hafifletme yönünden daha etkindir. Risk altındaki kişilere uygulanabilir.